Αρκετά πρόσφατα, βρέθηκα και πάλι απέναντι από την κλασσική ερώτηση- "Μόνο ένα παιδί έχεις;" (Παραλείπω να μιλήσω για το πόσο ενοχλητική είναι εξαρχής η ερώτηση "Μόνο ένα παιδί έχεις;"- δεν είναι αυτός ο σκοπός αυτού του κειμένου- άλλωστε τα έχω γράψει όλα εδώ. ) Η ερώτηση αυτή, για μια γυναίκα που έχει ζήσει την νεογνική απώλεια, είναι μαχαιριά στην καρδιά. Γιατί αν απαντήσεις "Ναι" για να αποφύγεις περαιτέρω συζήτηση, οι ενοχές που "απέκρυψες" το παιδί σου ή τα παιδιά σου που δεν έχεις πια κοντά σου σε τρώνε ζωντανή. Αν πάλι απαντήσεις "Όχι" και μπεις στον απρόβλεπτο κύκλο συζήτησης που θα ανοίξει αυτό το όχι... τότε πρέπει απλά να οπλιστείς με δύναμη, κατανόηση και ενσυναίσθηση για να ανταπεξέλθεις.
Οχτώ χρόνια μετά την πρώτη μας απώλεια, έχω μάθει πια να χειρίζομαι τέτοιες καταστάσεις. Κυρίως με τον ίδιο μου τον εαυτό. Οι ενοχές υπάρχουν πάντα μα έχω βρει τις ισορροπίες αν "αρνηθώ" την ύπαρξη των άλλων μου παιδιών σε τρίτους- αν πάλι νιώθω αρκετά δυνατή έχω βρει την απάντηση που με καλύπτει λέγοντας πως έχω ένα παιδί στην αγκαλιά μου και δυο στον ουρανό. (που να τολμήσω καν να αναφερθώ φυσικά στο αστεράκι μας...)
Την πιο πρόσφατη φορά λοιπόν που βρέθηκα σε αυτή την θέση, ήταν Παρασκευή στους Χαιρετισμούς της Παναγίας. Γεμάτη από την δύναμη που μου έδωσαν, όταν ρωτήθηκα, απάντησα ακριβώς αυτό. Η κυρία- μεγάλη σε ηλικία- μου απάντησε με θλίψη πως λυπάται- αν το γνώριζε δεν θα με ρωτούσε. Της απάντησα με ένα πλατύ χαμόγελο πως δεν με πειράζει να μιλάω για τα παιδιά μου- αντίθετα είναι κάτι που με γαληνεύει. Τότε βρήκε το θάρρος να με ρωτήσει περαιτέρω. Μόλις κατάλαβε πως γέννησα μεν, μα δεν έζησα τα μωρά μου, αποκρίθηκε με σιγουριά:" Ε τότε δεν θα πονάς. Αφού δεν τα έζησες, θα ξεχάσεις. Έχεις γεμάτη αγκαλιά" Και τότε εγώ, εγώ που φωνάζω χρόνια τώρα για το δικαίωμα και την αναγνώριση στο πένθος της νεογνικής απώλειας, σώπασα. Χαμογέλασα- όχι πλατιά και μάλλον ψεύτικα- και σώπασα.
Σώπασα γιατί κουράστηκα. Κουράστηκα να απαιτώ τα αυτονόητα. Όχι κατανόηση. Και σίγουρα όχι λύπηση. Ούτε καν λύπη αληθινή για τις ζωές που χάθηκαν τόσο πρόωρα. Κουράστηκα να απολογούμαι για το πένθος μου. Κουράστηκα να αιτιολογώ την θέληση μου να μην ξεχαστούν αυτές οι ψυχούλες. Κουράστηκα να επιβεβαιώνω την απόλυτη ευτυχία που ζω δίπλα στο παιδί που έχω στην αγκαλιά μου, παρά την θλίψη που δεν μπορώ παρά να νιώθω πάντα βαθιά μέσα μου. Σώπασα γιατί αν με έμαθαν κάτι τα αγγελούδια μου είναι να κατανοώ και να έχω εσυναίσθηση και κουράστηκα να τα ζητιανεύω ή να τα μοιράζω εγώ απλόχερα αντί να το κάνουν οι άλλοι προς τα εμένα.
Σώπασα γιατί αναρωτήθηκα αν έχει νόημα. Αν όσα γράφω και λέω χρόνια τώρα έχουν κάνει και την παραμικρή διαφορά. Αν κάποιος είπε σε μια μητέρα απλά "Λυπάμαι" αντί για "Δεν πειράζει, θα κάνεις άλλο". Αν κάποιος έδωσε χρόνο στο πένθος μιας μητέρας αντί να απαιτεί να "Προχωρήσει επιτέλους παρακάτω". Αν κάποιος ρώτησε πως νιώθει αυτή η μητέρα, αντί να στρίψει στην πρώτη γωνία από αμηχανία. Αναρωτιέμαι αν στην τελική έστω και ένας γιατρός σε αυτή την χώρα έδωσε στην μητέρα το νεκρό μωρό της να το αγκαλιάσει, να το φιλήσει, να το μυρίσει, να το γνωρίσει. Έστω για αυτό το λίγο. Για να μην αναρωτηθεί έστω και για ένα δευτερόλεπτο όταν της πουν πως αφού δεν το γνώρισε, δεν πονάει, μήπως έχουν δίκιο.
Γιατί δεν έχουν δίκιο. Ναι. Οι αναμνήσεις πονάνε. ΠΟΛΥ. Ίσως και περισσότερο. Το αναγνωρίζω πρώτη εγώ και το έχω δηλώσει ξανά. Έχουμε όμως σκεφτεί αν και πόσο πονάει η απουσία αυτών;
Για την δική μου απουσία είναι αυτό το κείμενο. Που παρότι μετράει απόψε οχτώ χρόνια δεν έχει ελαφρύνει. Για το κορίτσι αυτό που γέννησα και επειδή το γεννούσα νεκρό δεν είχα "δικαίωμα" να πονάω και να εκφράζω τον πόνο μου κατά την διάρκεια της γέννας. Για το κορίτσι αυτό που ποτέ δεν βρέθηκε κανείς να το πιάσει και να το πάρει αγκαλιά. Πόσο μάλλον να μου το δώσουν εμένα να το δω. Για το κορίτσι αυτό που ήταν πολύ άρρωστο και "χρωμοσωματικά ανώμαλο" για να θεωρηθεί μια ανθρώπινη ύπαρξη που αξίζει σεβασμό και μνημόνευση. Για το κορίτσι αυτό που εγώ πάντα φαντάζομαι μελαχρινό και με μακριά χέρια. Για το κορίτσι αυτό που θα ήταν το Χριστινάκι μας. Για το κορίτσι αυτό που για μας είναι το πλάσμα που μας έκανε γονείς. Για την κόρη μας.
Για σένα ψυχάκι μου. Η μαμά σε αγαπάει. Από πάντα και για πάντα.
Οχτώ χρόνια μετά την πρώτη μας απώλεια, έχω μάθει πια να χειρίζομαι τέτοιες καταστάσεις. Κυρίως με τον ίδιο μου τον εαυτό. Οι ενοχές υπάρχουν πάντα μα έχω βρει τις ισορροπίες αν "αρνηθώ" την ύπαρξη των άλλων μου παιδιών σε τρίτους- αν πάλι νιώθω αρκετά δυνατή έχω βρει την απάντηση που με καλύπτει λέγοντας πως έχω ένα παιδί στην αγκαλιά μου και δυο στον ουρανό. (που να τολμήσω καν να αναφερθώ φυσικά στο αστεράκι μας...)
Την πιο πρόσφατη φορά λοιπόν που βρέθηκα σε αυτή την θέση, ήταν Παρασκευή στους Χαιρετισμούς της Παναγίας. Γεμάτη από την δύναμη που μου έδωσαν, όταν ρωτήθηκα, απάντησα ακριβώς αυτό. Η κυρία- μεγάλη σε ηλικία- μου απάντησε με θλίψη πως λυπάται- αν το γνώριζε δεν θα με ρωτούσε. Της απάντησα με ένα πλατύ χαμόγελο πως δεν με πειράζει να μιλάω για τα παιδιά μου- αντίθετα είναι κάτι που με γαληνεύει. Τότε βρήκε το θάρρος να με ρωτήσει περαιτέρω. Μόλις κατάλαβε πως γέννησα μεν, μα δεν έζησα τα μωρά μου, αποκρίθηκε με σιγουριά:" Ε τότε δεν θα πονάς. Αφού δεν τα έζησες, θα ξεχάσεις. Έχεις γεμάτη αγκαλιά" Και τότε εγώ, εγώ που φωνάζω χρόνια τώρα για το δικαίωμα και την αναγνώριση στο πένθος της νεογνικής απώλειας, σώπασα. Χαμογέλασα- όχι πλατιά και μάλλον ψεύτικα- και σώπασα.
Σώπασα γιατί κουράστηκα. Κουράστηκα να απαιτώ τα αυτονόητα. Όχι κατανόηση. Και σίγουρα όχι λύπηση. Ούτε καν λύπη αληθινή για τις ζωές που χάθηκαν τόσο πρόωρα. Κουράστηκα να απολογούμαι για το πένθος μου. Κουράστηκα να αιτιολογώ την θέληση μου να μην ξεχαστούν αυτές οι ψυχούλες. Κουράστηκα να επιβεβαιώνω την απόλυτη ευτυχία που ζω δίπλα στο παιδί που έχω στην αγκαλιά μου, παρά την θλίψη που δεν μπορώ παρά να νιώθω πάντα βαθιά μέσα μου. Σώπασα γιατί αν με έμαθαν κάτι τα αγγελούδια μου είναι να κατανοώ και να έχω εσυναίσθηση και κουράστηκα να τα ζητιανεύω ή να τα μοιράζω εγώ απλόχερα αντί να το κάνουν οι άλλοι προς τα εμένα.
Σώπασα γιατί αναρωτήθηκα αν έχει νόημα. Αν όσα γράφω και λέω χρόνια τώρα έχουν κάνει και την παραμικρή διαφορά. Αν κάποιος είπε σε μια μητέρα απλά "Λυπάμαι" αντί για "Δεν πειράζει, θα κάνεις άλλο". Αν κάποιος έδωσε χρόνο στο πένθος μιας μητέρας αντί να απαιτεί να "Προχωρήσει επιτέλους παρακάτω". Αν κάποιος ρώτησε πως νιώθει αυτή η μητέρα, αντί να στρίψει στην πρώτη γωνία από αμηχανία. Αναρωτιέμαι αν στην τελική έστω και ένας γιατρός σε αυτή την χώρα έδωσε στην μητέρα το νεκρό μωρό της να το αγκαλιάσει, να το φιλήσει, να το μυρίσει, να το γνωρίσει. Έστω για αυτό το λίγο. Για να μην αναρωτηθεί έστω και για ένα δευτερόλεπτο όταν της πουν πως αφού δεν το γνώρισε, δεν πονάει, μήπως έχουν δίκιο.
Γιατί δεν έχουν δίκιο. Ναι. Οι αναμνήσεις πονάνε. ΠΟΛΥ. Ίσως και περισσότερο. Το αναγνωρίζω πρώτη εγώ και το έχω δηλώσει ξανά. Έχουμε όμως σκεφτεί αν και πόσο πονάει η απουσία αυτών;
Για την δική μου απουσία είναι αυτό το κείμενο. Που παρότι μετράει απόψε οχτώ χρόνια δεν έχει ελαφρύνει. Για το κορίτσι αυτό που γέννησα και επειδή το γεννούσα νεκρό δεν είχα "δικαίωμα" να πονάω και να εκφράζω τον πόνο μου κατά την διάρκεια της γέννας. Για το κορίτσι αυτό που ποτέ δεν βρέθηκε κανείς να το πιάσει και να το πάρει αγκαλιά. Πόσο μάλλον να μου το δώσουν εμένα να το δω. Για το κορίτσι αυτό που ήταν πολύ άρρωστο και "χρωμοσωματικά ανώμαλο" για να θεωρηθεί μια ανθρώπινη ύπαρξη που αξίζει σεβασμό και μνημόνευση. Για το κορίτσι αυτό που εγώ πάντα φαντάζομαι μελαχρινό και με μακριά χέρια. Για το κορίτσι αυτό που θα ήταν το Χριστινάκι μας. Για το κορίτσι αυτό που για μας είναι το πλάσμα που μας έκανε γονείς. Για την κόρη μας.
Για σένα ψυχάκι μου. Η μαμά σε αγαπάει. Από πάντα και για πάντα.
Περήφανη μητέρα... Άστους αυτούς δεν ξέρουν τι λένε... Άστους δεν είδαν δεν ένιωσαν... Δεν ξέρουν δεν θα μάθουν ποτέ πια είναι η αγάπη άνευ όρων!!!
ΑπάντησηΔιαγραφήΣε πληγώνει όμως βρε Ελευθερία. Έχουμε και εμείς τις ανοχές μας και τις αντοχές μας... Μεγάλη αγκαλιά...
ΔιαγραφήΚι όμως τουλάχιστον στην δική μου περίπτωση έχεις προσφέρει κάτι...
ΑπάντησηΔιαγραφήΠαλιά θα μιλούσα διαφορετικά σε μια μαμά για την απώλεια της. Όχι από έλλειψη σεβασμού αλλά από έλλειψη γνώσης.
Έχεις απόλυτο δίκιο καλή μου..
Όμως πιστεύω πως έμαθες πολλούς από μας πως να μιλάμε και πως να δείχνουμε ενσυναινσθηση σε ένα τόσο λεπτό και επώδυνο θέμα..
Χαίρομαι πολύ για αυτό που λες Ρεγγίνα μου... Μεγάλη αγκαλιά...
ΔιαγραφήΩ ρε συ Γιαννάκο!!!! την αγκαλιά μου!! και να ξέρεις όπως είπε και η Ρεγγίνα από πάνω μας δίνεις ένα σωρό πράγματα! και γι αυτό σε ευχαριστούμε!!
ΑπάντησηΔιαγραφήΕγώ σας ευχαριστώ Λενιώ μου για όλη την αγάπη... Φιλιά πολλά στον νότο...
ΔιαγραφήΑπλά σεβασμός σε μια τέτοια μάνα...
ΑπάντησηΔιαγραφήΣεβασμός σε κάθε μάνα Κάτια μου. Το λέω για να μην παρεξηγηθώ. Δεν απαιτώ σεβασμό για την μητρότητα. Απλώς για το δικαίωμα στο πένθος. Μεγάλη αγκαλιά...
ΔιαγραφήΑγαπη μου. Κανείς δεν χρειάζεται να καταλάβει. Πως θα μπορούσε άλλωστε. Εισαι γενναία, να ξερεις.Το πένθος δεν ειναι κάτι που φεύγει και μια απώλεια δεν ξεχνιέται. Οι ψυχές που σου στάλθηκαν είναι για πάντα συνδεδεμένες μαζί σου. Οι μικροί σου άγγελοι. Τα μικρά σας θαύματα. Συνέχισε να τραβάς μπροστά.Ξέρεις εσύ...φιλί μεγάλο💜
ΑπάντησηΔιαγραφήΚατερίνα μου, δακρύζω όποτε σε βλέπω εδώ κάτω. Σημαίνεις πολλά για μένα να ξέρεις. Ζεστή αγκαλιά γλυκιά μου και ζεστό φιλί...
ΔιαγραφήΕμένα Γιάννα μου με έχεις αγγίξει και με έχεις αλλάξει, γιατί με τις συμβουλές και τον τρόπο σκέψης σου χωρίς να ξέρεις με έχεις βοηθήσει σε δύο περιπτώσεις που κατά κάποιον τρόπο δε θα ήξερα καθόλου να διαχειριστώ.. και κατάφερα να μην είμαι απλά παρούσα αλλά ουσιαστικά δίπλα με κατανόηση και σιωπή.. και αν για κανέναν δεν κάνει διαφορα κάνει για σένα την ίδια και τον άντρα σου και δε θα αλλάξει κανένας σε αυτόν τον κόσμο το γεγονός ότι το κοριτσάκι σας σας έκανε γονείς, κανενα σχόλιο άτοπο, καμιά γενικευμένη κριτική, καμιά κυρία ή κύριος αμήχανοι μπροστά στο μεγαλείο σου. Έχεις μια απέραντη αγκαλιά και τη προσφερες και την προσφέρεις.. είμαι σίγουρη πως τρεις φυλακές άγγελοι σε φυλούν από ψηλά και δύο επίγειοι φυλακές άγγελοι σε χαίρονται καθε στιγμή, να ΣτΕ πάντα καλά ευτυχισμένοι και να θυμάστε πάντα όλα όσα σας ενώνουν...συγνώμη για το μακρύ σχόλιο αλλά νομίζω ότι ο λόγος που όλοι οι bloggers γράφουν έχει ουσιαστικά να κάνει με την αλληλεπίδραση.. οπότε κάθε απάντηση καλοδεχούμενη!
ΑπάντησηΔιαγραφήΑν είναι δυνατόν να ζητάς συγνώμη. Η αλληλεπίδραση είναι αυτό που ζητάει κάθε μπλόγκερ και τα δικά σου λόγια πάντα βάλσαμο στην καρδιά μου. Σε ευχαριστώ πολύ Βέρα μου για την διαδικτυακή σου παρουσία και τα πάντα γλυκά σου λόγια. Να χαίρεσαι την υπέροχη και ευλογημένη οικογένεια σου. Μεγάλη αγκαλιά και σε ΄σένα.
ΔιαγραφήΣου στέλνω μια μεγάλη αγκαλιά, πολλά φιλιά και σε ευχαριστώ που υπάρχεις στην ζωή μας!!!
ΑπάντησηΔιαγραφήΒιβλιοσκούλικο μου, σε ευχαριστώ εγώ πιο πολύ. Μεγάλη αγκαλιά...
ΔιαγραφήΑχ βρε Γιάννα μου.. Οι άνθρωποι πάντα θα λένε. Αυτό ομως δς σημαίνει πως αυτοι που εχουν κατι ουσιαστικό να πουν πρέπει να σιωπουν, αλλά να μιλάνε πιο δυνατά..
ΑπάντησηΔιαγραφήΣφιχτή αγκαλιά από μένα
Έχεις δίκιο. Όμως υπάρχουν φορές που σπας. Σε φιλώ γλυκά τρελοτουριστάκι μου.
ΔιαγραφήΛυπάμαι πραγματικά ....Μπορώ να πω πως είχα καιρό να κλάψω, διαβάζοντας ένα κείμενο . Άλλωστε πάνε και για μένα επτά χρόνια . Μόνο που εγώ το αγκάλιασα , το θήλασα και τη μυρωδιά του την έχω ακόμα μαζί μου (έστω και τη μυρωδιά της εντατικής). Ξέρω ότι μας φυλάνε από ψηλά , εμάς και τα παιδιά μας. Θέλουν να μας δουν χαρούμενους , θέλουν να γελάμε , θέλουν να τα αγαπάμε και ξέρω ότι εσύ και η οικογένεια σου το κάνετε με όλη σας τη καρδια όπως κάνουμε και εμείς . Εύχομαι πάντα να είσαστε καλά και να έχετε μαζί σας το παιδάκια σας του ουρανού και της γης. Με πολύ αγάπη Φανή
ΑπάντησηΔιαγραφή