Νεογνική Απώλεια - ένα πένθος ασήκωτο.

 Θύμωσα πάλι. Θύμωσα πολύ. Χθες έλαβα μια αναφορά, από μέλος της ομάδας της Νεογνικής Απώλειας, για ένα ποστ μιας μητέρας που είχε το ΑΠΑΡΆΜΙΛΛΟ θάρρος να μοιραστεί μαζί μας την φωτογραφία του θανόντος μωρού της. 

Ναι. Με απλά λόγια, μια φωτογραφία του μωρού της η οποία τραβήχτηκε αφού αυτό είχε πεθάνει. Και εγώ ΜΌΝΟ τέτοιες φωτογραφίες έχω του μωρού μου. ΑΦΟΥ πέθανε. Ναι. Δεν είναι απαραίτητα εύκολο θέαμα στα μάτια. Θέλετε να σας πω γιατί δεν είναι εύκολο; Διότι πολύ απλά ο θάνατος ΠΟΤΕ δεν είναι εύκολος. Ο θάνατος είναι αμείλικτος, ωμός και άχαρος. Αφήνει τα σημάδια του στο τρωτό σώμα μας. Είναι σοκαριστικό όπως και να έχει, πόσο μάλλον αν αυτά τα σημάδια είναι σε μια εικόνα που έχουμε όλοι συνδυάσει με την ΖΩΗ. Με την ΕΝΑΡΞΗ της ζωής. Όχι το τέλος αυτής. Με ένα ΜΩΡΟ. 

ΌΧΙ. Αυτή η μητέρα, όπως και οι δεκάδες μητέρες που το έχουν τολμήσει, ΔΕΝ αποσκοπεί ούτε στην συμπόνοια σας, ούτε στις διαδικτυακές αντιδράσεις συμπόνοιας και αγάπης, ούτε φυσικά να σας χαλάσει στιγμιαία το ανούσιο σκρολάρισμα. Η ΜΗΤΕΡΑ αυτή έχει απλά την ΑΝΑΓΚΗ να ΜΝΗΜΟΝΕΥΣΕΙ το παιδί της, το παιδί αυτό που έχασε πριν προλάβει καν πολλές φορές να το κρατήσει στην αγκαλιά της. 

Και όπως έγραψα και χθες στην ομάδα, αν κάποιος ενοχλείται από την εικόνα ενός παιδιού που έχει καταλήξει, τότε δεν έχει καμία θέση σε μια ομάδα που αφορά στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση σχετικά με την νεογνική απώλεια και απώλεια κύησης. 

15 χρόνια βιώνω το βάρος του πένθους της απώλειας των μωρών μου, 12 χρόνια γράφω και σπάω τη σιωπή μου για αυτό. Το βάρος είναι ΑΣΗΚΩΤΟ. Και όμως όλες οι μητέρες που το έχουν βιώσει, (1 στις 4 γυναίκες βιώνει κάποια μορφή απώλειας), το σηκώνουν. Το σηκώνουν με ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ και ΣΕΒΑΣΜΟ στην ζωή γενικότερα, στις ζωές που προηγήθηκαν ή ακολούθησαν της απώλειας  και στην ζωή αυτή που δεν πρόλαβε καν να αρχίσει. Ή στην ζωή που διεκόπη τόσο πρόωρα και βίαια. 

Αν λοιπόν αυτή η μητέρα θέλει να μιλάει για τα μωρά, (παιδιά), που έχει χάσει, αν θέλει να μοιράζεται "δύσκολες" φωτογραφίες με αυτά, έχει ΚΑΘΕ ΔΙΚΑΙΩΜΑ. 

Προσωπικά τις θαυμάζω όλες και καθεμία ξεχωριστά, διότι εγώ δεν έχω ΤΟΛΜΗΣΕΙ να μοιραστώ ακόμα αυτές φωτογραφίες. Δεν έχω τολμήσει , επειδή δεν έχω την ψυχική δύναμη να αντιμετωπίσω τις οποίες αντιδράσεις σε αυτές. Μου είναι αυτές οι φωτογραφίες ΤΟΣΟ ΠΟΛΥΤΙΜΕΣ, ΤΟΣΟ ΙΕΡΕΣ, που δεν ΑΝΤΕΧΩ να μην είναι πολύτιμες και ιερές και για όλους τους άλλους. Και επειδή ΞΕΡΩ ότι υπάρχουν αυτοί που θα αποτρέψουν το βλέμμα, έστω και με καλή διάθεση, γιατί είπαμε - ο θάνατος ΔΕΝ είναι εύκολος - απλά ΔΕΝ μπορώ. 

ΘΑΥΜΑΖΩ λοιπόν τις μητέρες που βρίσκουν το ψυχικό σθένος να σπάσουν τη σιωπή με τρόπο τόσο ώμο και σοκαριστικό όσο ο τρόπος με τον οποίο έσπασε η καρδιά τους σε χίλια κομμάτια. 

Γιατί το πένθος δεν είναι παρά ΑΓΑΠΗ. Σκέψου λοιπόν την αγάπη μιας μάνας για το παιδί της. Είναι άπειρη σωστά; Τόση που μπορεί και να πονάει η καρδιά της από την τόση αγάπη. Τώρα πάρε αυτή την αγάπη και μετέτρεψε την σε πένθος.... 

Ασήκωτο, ναι; 

Ο Οκτώβριος είναι μήνας Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης σχετικά με την Νεογνική Απώλεια και Απώλεια Κύησης. Η 15η Οκτωβρίου Παγκόσμια Ημέρα Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης σχετικά με την Νεογνική Απώλεια και Απώλεια Κύησης. Σπάσε τη σιωπή μαζί μου. Αφουγκράσου. Μοιράσου την αλήθεια μιας μητέρας που πενθεί.

Η απώλεια αυτής της αίσθησης...

 Έτσι ήταν οι Κυριακές μας. 

Χαλαρές. Με τη μυρωδιά από τις τριανταφυλλιές -γιατί όπως μύριζαν οι τριανταφυλλιές στον κήπο της γιαγιάς μου, δεν έχω μυρίσει ξανά - και το θραψάλισμα των κλιματόξυλων που καίγονταν στον ξυλόφουρνο. Σκόρπιες κουβέντες ή και μεγάλες συζητήσεις - τίποτα δεν ήταν απαραίτητο - η αυλή της γιαγιάς ήταν το δεύτερο σπίτι μας, καταφύγιο από τη ρουτίνα μας. Θα σωπαίναμε με την ίδια άνεση που θα μιλούσαμε. Θα βοηθούσαμε με την ίδια άνεση που θα τεμπελιάζαμε. 

Η γιαγιά πάντα σε κίνηση - σπάνια τη θυμάμαι να κάθεται. Όλο με κάτι καταπιανόταν. Λάτρευα όταν καθάριζε φασολάκια, μπάμιες, αγκινάρες ή πατάτες στην αυλή, διότι τότε καθόταν και είχα την ευκαιρία να μιλήσουμε. Έλεγα, έλεγα εγώ ατελείωτες ασυναρτησίες - άκουγε η γιαγιούλα. Λίγες κουβέντες ανταπαντούσε, μα τις θυμάμαι σχεδόν όλες. Όταν ήταν σε κίνηση, εγώ ξωπίσω. Ήμουν η ουρά της. Κυριολεκτικά. Ό,τι έκανε παρατηρούσα. Ότι απορία είχα, ρωτούσα. Ότι έλεγε, το κατέγραφα σαν την πιο πολύτιμη συμβουλή. 

Το τραπέζι, με τόσα άτομα μαζεμένα, στρωνόταν στο πι και φι. Η γιαγιά να δίνει οδηγίες από την κουζίνα. Η αναμονή να δώσει την "άδεια" ο παππούς να ξεκινήσουμε - ιδανικά μόνο αν είχε έρθει και η γιαγιά να κάτσει. Οι ξαδέλφες μου και εγώ να ξεκλέβουμε μπουκιές πριν την "άδεια" του και να κρυφογελάμε. Και μετά, πάντα να τη συγχαίρει για το υπέροχο φαγητό που μας είχε φτιάξει.

Έτσι ήταν οι Κυριακές μας. 

Και όταν μεγάλωσα πια και ήμουν και εγώ ενήλικας πλάι της- οι συζητήσεις μας ακόμα πιο βαθιές, ακόμα πιο ουσιαστικές, οι λέξεις της ακόμα οι πιο πολύτιμες συμβουλές. Πόσο μου λείπει αυτή η αίσθηση. Η ασφάλεια. Πόσο μου λείπει η αυλή, το σπίτι. Να ακουμπάω στον μαρμάρινο νεροχύτη πλαγιαστά, να μυρίζω το χειροποίητο σαπούνι από αλυσίβα και να κοιτάζω τη γιαγιά μου να κάνει δουλειές. Από το να πλένει μαρούλια, μέχρι τα πιάτα - δεν είχε σημασία τι έκανε - για μένα ήταν μαγική και ό,τι έκανε μαγευτικό. Τα χέρια της, ένιωθα, μπορούσαν να κάνουν τα πάντα. 

Ξέρεις... Σαν ενήλικας καμία φορά δυσανασχετώ με ιστορίες γονέων που υποχρεώνουν να δοθεί το όνομα τους στα παιδιά των παιδιών τους. Μα...δεν ξέρω. Εγώ πολύ χαίρομαι που έχω το όνομα της γιαγιάς μου- χωρίς καν να απαιτήθηκε. Γιατί πιστεύω ότι παίρνεις στοιχεία από το άτομο του οποίου το όνομα πήρες. Αλήθεια το πιστεύω. Και η γιαγιά μου είχε μόνο καλά στοιχεία να δώσει. 

Μου λείπει τόσο πολύ. Αυτό είναι οι σχέσεις. Οι άνθρωποι μας. Η αίσθηση που αφήνουν πίσω τους. Δεν θα πάψω να το λέω. Εγώ έχω πολύ δρόμο ακόμα μπροστά μου για να είμαι #ΑγαπηΜονο σαν τη γιαγιούλα. Το δουλεύω όμως. 

Γιατί η πραγματική κληρονομιά της είναι μόνο αυτή. 

Έξι χρόνια πλέον χωρίς εσένα. Μετράμε ακόμα. Είσαι ακόμα και για πάντα ΕΔΩ. 

Ένα προαύλιο δημοτικού σχολείου.

 Πάει και αυτό. Ένας χρόνος το νηπιαγωγείο και έξι το δημοτικό. Ένα μόνο βλεφάρισμα. 

Θυμάμαι στα πρώτα και "άγουρα " διαβάσματα της πρώτης δημοτικού, είχα γυρίσει και είχα πει του Παναγιώτη: "Δεν κάνει δουλειά ο καφές. Βάλε ένα ποτάκι γιατί θα αποτρελαθώ". Μέχρι που μαζί με το παιδί μου, με δίδαξαν και εμένα οι δασκάλες πως να μην είμαι από "πάνω" του αλλά κάπου εκεί διακριτικά γύρω του. Και έτσι, δεν χρειάστηκε να καταλήξω αλκοολική! 😉🤪 

Θυμάμαι κάθε κρυφοκοίταγμα μέσα από τα κάγκελα, κάθε καρδιοχτύπι την πρώτη μέρα του Αγιασμού, κάθε συναίσθημα υπερηφάνειας σε κάθε γιορτή και σε κάθε συνάντηση με τις δασκάλες. Υπερηφάνεια, όχι για τις αποδόσεις του παιδιού, όχι. (Που ένιωθα). Αλλά για το πως στεκόταν το παιδί μου ως προσωπικότητα κατά την διάρκεια όλων αυτών, πως εκτιμούσαν όλοι τον χαρακτήρα του και πόση αγάπη και ενότητα ένιωθα. 

Τα παιδιά μας, πέρασαν από πανδημίες, καραντίνες, ασύγχρονες διδασκαλίες και μαθήματα μέσω διαδικτύου. Τα παιδιά μας, ενώ ξεκίνησαν ενωμένα και τα 25, για δύο χρόνια χωρίστηκαν. Και ενώ οι γονείς ίσως χαρήκαμε τότε με την ελπίδα να "αποδίδουν" καλύτερα εφόσον ήταν λιγότερα ανά τμήμα, αυτά καθόλου δεν χάρηκαν... Και φτάσαμε στην έκτη πλέον δημοτικού και στο αναμνηστικό βίντεο, όπου στην ερώτηση "Ποιά είναι η καλύτερη σου ανάμνηση από το δημοτικό", η πλειοψηφία να απαντά: "Όταν ενωθήκαμε ξανά στην Τετάρτη Δημοτικού"... 🥹☺️ 

Και κατάλαβα. 

Κατάλαβα ακόμα μια φορά ΠΟΣΟ (πιο) σημαντική είναι η δυναμική μιας τάξης από οτιδήποτε άλλο. Πόσο σημαντικό είναι εκπαιδευτικός και γονιός να είναι ΕΝΑ. Να υπάρχει συνεργασία και αλληλοσεβασμός. Συνεπής επικοινωνία. Και φυσικά ΠΟΣΟ σημαντικό έργο μπορεί να προσφέρει ένας ΚΑΛΟΣ παιδαγωγός στην εξέλιξη των παιδιών μας. (Και το αντίστροφο βέβαια. Εμείς δόξα τον Θεό, υπήρξαμε ΠΟΛΥ τυχεροί). 

Σε εκείνη λοιπόν, την πρώτη ανάρτηση του νηπιαγωγείου, είχα ευχηθεί να ήμουν ένα τετραγωνάκι από το κουτσό στο προαύλιο του σχολείου ώστε να κλέβω στιγμές από αυτή την καινούργια καθημερινότητα του παιδιού μου. Μου πήρε εφτά χρόνια, 26 υπέροχα παιδιά και πέντε υπέροχες δασκάλες ώστε να καταλάβω πως δεν ήταν ποτέ αυτός ο σκοπός. Οι στιγμές αυτές είναι αποκλειστικά δικές τους, κανένας δεν πρέπει να τις "κλέψει" και πως είναι αυτές ακριβώς οι στιγμές μακρυά από το σπίτι που διαμορφώνουν ένα μεγάλο κομμάτι της προσωπικότητας που τόσο πολύ θαυμάζω τώρα. 

Του ζήτησα λοιπόν να βγάλουμε την ίδια φωτογραφία στο σαλιγκάρι του νηπιαγωγείου. Για αυτήν ακριβώς την ανάρτηση. Και μου είπε: υπάρχει ένα σαλιγκάρι και στο δημοτικό. ΕΚΕΙ να την βγάλουμε. Και είχε, ακόμα μια φορά, δίκιο ο μικρός μου σοφός. Αυτή την φορά δεν ήμουν ακριβώς από πάνω. Όχι. Ήμουν κάπου εκεί γύρω. Σε απόσταση. Όπως πρέπει και όπως μου έμαθαν. 

Με κουτσό λοιπόν στο ένα πόδι καλοσωρίσαμε την πρωτοβάθμια εκπαίδευση μας. Με κουτσό στο ένα πόδι την αποχαιρετούμε. Γιατί το παν στη ζωή είναι η ισορροπία. Ισορροπία ανάμεσα σε όλα τα συναισθήματα, στο πρέπει και στο θέλω, στις φουρτούνες και στις νηνεμίες. 

Δεν νομίζω να βρούμε αντίστοιχο κουτσό στο γυμνάσιο μας. Αποφασίζουμε όμως να το αγαπήσουμε από τώρα κιόλας. (Γιατί η θετική αύρα δίνει θετικό στίγμα εξαρχής). Και ανυπομονούμε να δούμε τι έχει αυτό να μας διδάξει.... 

Η διαρκής ΠΑΡΟΥΣΊΑ.

 Πιάνω ένα θέμα που είναι ΑΔΥΝΑΤΟΝ να αναπτυχθεί σε ένα ποστ, όμως θα προσπαθήσω). Ποτέ μα ποτέ δεν έχω πει και ούτε θα πω, "Το παιδί μου ΔΕΝ ΘΑ /ΘΑ το έκανε αυτό". Ποτέ. Γιατί γνωρίζω πολύ καλά πώς οποιοσδήποτε άνθρωπος μπορεί να σε εκπλήξει. Πόσο μάλλον τα παιδιά μας, τα οποία ποτέ δεν μας αποκαλύπτονται πλήρως. Ακόμα και σε σχέσεις στενές και υγιείς, τα παιδιά μας έχουν πάντα ένα κομμάτι του εαυτού τους που κρατάνε καλά κρυμμένο μόνο για τις σχέσεις που αυτά επέλεξαν στη ζωή τους. Εκτός αυτού, από την ώρα που γεννιούνται δοκιμάζουν ΔΙΑΡΚΩΣ τα όρια τους και τα όρια μας. Και έτσι πρέπει. Είναι η φυσική κλιμάκωση της ενηλικίωσης. Και έρχεται και η εφηβεία, όπου παιδί και ενήλικας συνυπάρχουν με ένα μυστήριο τρόπο τόσο στο σώμα, όσο και στην καρδιά και στο πνεύμα και τότε.... Τότε αν δεν είσαι ΟΣΟ πιο συντονισμένος γίνεται με το παιδί σου, ΤΟΤΕ είναι που πραγματικά μπορεί να πάψεις να το γνωρίζεις. 

ΓΙΑ ΑΥΤΌΝ ακριβώς το λόγο, η νέα σειρά του netflix, Εφηβεία είναι ΓΡΟΘΙΑ στο στομάχι. ΓΙΑ ΑΥΤΟΝ ακριβώς το λόγο, πρέπει να τη δούμε όλοι. Εγώ το ψάχνω και ενημερώνομαι- σύμφωνα με τα δικά μας δεδομένα ανατροφής - μήπως μπορέσω να τη δω και με το παιδί συζητώντας και αναλύοντας καθόλη τη διάρκεια. Δεν ξέρω, ακόμα το ψάχνω. Και τώρα που γνωρίζω, καταρχάς το τέλος αλλά και με ποιο τρόπο γυρίστηκε, θέλω να τη ξαναδώ ούτως ή άλλως - διότι η πρώτη φορά σου προκαλεί τέτοιο ΣΟΚ που σου ξεφεύγουν σημαντικές στιγμές και λεπτομέρειες. Δεν θα επεκταθώ περισσότερο στη σειρά διότι δεν θέλω να αποκαλύψω πράγματα σε όσους δεν την έχουν δει. Θα πω όμως το εξής και θα το πω εγώ που είμαι πολύ ενεργή στα social media και τα χρησιμοποιώ. Θέλει ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟ και ΠΡΟΣΟΧΗ. Τα παιδιά μας δεν έχουν αναπτυγμένες αυτές τις ικανότητες για να διαχειριστούν τη χειραγώγηση, την υπερπληροφόρηση και την ανεξέλεγκτη προσέγγιση από τον οποιονδήποτε μέσα σε αυτό το μέσο. (Ο προμετωπιαίος λοβός του ανθρώπου, ο οποίος μπορεί να διαχειριστεί πληροφορίες σχετικά με την αυτοσυντήρηση και ασφάλεια αναπτύσεται πλήρως στα 24. Στα ΕΙΚΟΣΙΤΕΣΣΕΡΑ.) Επιπλέον, θέλει ΆΠΕΙΡΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ και ΕΝΗΜΈΡΩΣΗ σχετικά με όλα τα trends και τις συνθήκες που μπορεί να μας φαίνονται βαρετές ή κουτές. Στη σειρά γίνεται γνωστό, πως τα παιδιά εκφοβίζουν το ένα το άλλο με τη χρήση emoji - σε ένα κατά τα άλλα φυσιολογικό κείμενο στα μάτια των ενηλίκων. Και όμως. Αυτά επικοινωνούν πλήρως μέσω των emoji. Ποιός γονιός θα φανταζόταν κάτι τέτοιο;;;; Για αυτόν ακριβώς το λόγο πρέπει να συζητάμε τα ΠΆΝΤΑ με τα παιδιά, ακόμα και θέματα που μας φέρνουν σε αμήχανη θέση. Αν δεν μιλήσουμε ΕΜΕΙΣ για τα άβολα θέματα στα παιδιά, θα ενημερωθούν από λάθος πηγές. 

Τέλος, πρέπει να έχουμε και λίγη αυτοκριτική πριν αυτή χρειαστεί να γίνει ή πριν γίνει από άλλους εν τέλει. Και διάθεση αυτόβελτίωσης και ουσιαστικής διόρθωσης των δικών μας άλυτων θεμάτων της δικής μας παιδικής και εφηβικής ηλικίας. Δεν αρκεί να μην επαναλαμβάνουμε λόγου χάρη ακραίες ίσως συμπεριφορές των δικών μας γονιών . Πρέπει να εντοπίζουμε και τις όχι ακραίες συμπεριφορές, τις σιωπηλές ίσως - που όμως περνάνε μηνύματα ΙΣΧΥΡΟΤΑΤΑ. Είναι αυτό που λέει χρόνια η γενιά μας: τα παιδιά βλέπουν περισσότερο από όσο ακούνε... Αν είναι εύκολο; Όχι βέβαια. Η γονεϊκότητα είναι η ΠΙΟ δύσκολη κατάσταση που θα κληθεί να αντιμετωπίσει ένας άνθρωπος. Μα και η πιο ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ. Η πραγματική κληρονομιά μας, τα ΠΑΙΔΙΑ μας. Κοιτάω λοιπόν αυτό το πλάσμα, που προσπαθώ ακόμα και τώρα που ανοίγει τα φτερά του και μετατρέπεται στο μελλοντικό ενήλικα, να είμαι ΟΣΟ ΤΟ ΔΥΝΑΤΟΝ πιο παρούσα. Και δεν είναι εύκολο, διότι από ένα σημείο και έπειτα κλείνονται πολύ στον εαυτό τους. Πόσο μάλλον χαρακτήρες που είναι εκ φύσεως λιγότερο εκδηλωτικοί ή λιγότερο εκφραστικές προσωπικότητες... Ας μην ξεχνάμε. Όπως έχει πει η μοναδική Μάρω Βαμβουνάκη: (θα το πω περιφραστικά διότι δεν βρίσκω τώρα το αυτούσιο απόφθεγμα). Τα παιδιά στην παρουσία του γονέα χρειάζονται ΚΑΙ την ποσότητα, όχι μόνο την ποιότητα. Το ξέρω ότι ζούμε σε μια εποχή που μας σπρώχνει διαρκώς σε κατάσταση επιβίωσης. Το ξέρω. Μα είναι λίγα στην ουσία τα κρίσιμα χρόνια των παιδιών μας και περνάνε ΤΟΣΟ γρήγορα. Αν θέλουμε να απολαύσουμε την ενήλικη εκδοχή τους και να καμαρώνουμε για αυτή, πρέπει να δώσουμε την ΑΠΟΛΥΤΗ προσοχή μας στην παιδική εκδοχή τους. Και να τη συντηρήσουμε για όσο μεγαλύτερο διάστημα γίνεται... Μεγαλώνουν πριν την ώρα τους τα παιδιά αυτής της γενιάς και μεγαλώνουν μάλιστα χωρίς την απαραίτητη ωριμότητα.... Επικίνδυνος συνδυασμός.

Πέτα ψηλά... (15 τα χρόνια)

Το έχω ξαναγράψει. Το πιο αδικημένο από όλα τα παιδιά μου, η κόρη μου. Το πρώτο μου παιδί. Από όλα. (Πέντε παιδιά. Πέντε. Αυτό για όλα αυτά τα "Ένα ίσον κανένα", "Εσύ έχεις ΜΟΝΟ ένα παιδί", "Τι να του λείπει του παιδιού- ΟΛΑ τα έχει, ΤΙΠΟΤΑ δεν μοιράζεται", "Γιατί ΚΑΛΕ δεν του έκανες ένα αδερφάκι;" που έχω ακούσει τόσα χρόνια). 

Δεκαπέντε τα χρόνια σήμερα , από την μέρα που τόσο βίαια κόπηκε το νήμα της σύντομης ζωής της και πραγματικά νιώθω πως μόνο εγώ τη θυμάμαι πια. Λες και δεν τη γέννησα. Λες και δεν κοιλοπόνεσα. Λες και δεν έκανα ΟΛΑ τα λάθη σε αυτή, αφού καμία σωστή καθοδήγηση δεν είχα στην απώλεια της- το άκρως αντίθετο μάλιστα. Λες και δεν πάλεψα (με) εφτά μήνες με νύχια και με δόντια να τα καταφέρει. 

Πολλές φορές αναρωτιέμαι πώς να ήταν. Βλέπεις, δεν με άφησαν να την δω. (Λάθος). Εγώ όμως την φαντάζομαι μικροκαμωμένη, μελαχρινή και με τα χαρακτηριστικά του νανισμού- εφόσον γνωρίζαμε ότι έπασχε από αχονδροπλασία. Την φαντάζομαι πανέμορφη. Γιατί είναι κόρη μου. Ποια μάνα δεν θεωρεί το παιδί της το πιο όμορφο στον κόσμο; Γιατί να διαφέρω εγώ; 

Ποτέ δεν βρήκα όμως τη δύναμη να επικοινωνήσω με την παθοανατομολογο στην Αθήνα που είχε αρχείο φωτογραφιών της. Πέρασαν τώρα τα πέντε χρόνια φύλαξης των αρχείων. Δεν νομίζω να υπάρχουν πια. (Ή μήπως όχι;) Στα πέντε χρόνια ήταν νωρίς ακόμα. Βίωνα ακόμα ένα πένθος τότε. Ακόμα μια απώλεια. (Ενοχές) 

Προσεύχομαι να με συγχωρέσει για τις επιλογές μου. Να καταλάβει. Προσεύχομαι να βρεθούμε όταν έρθει η ώρα και να τη νιώσω, να τη μυρίσω, να τη δω. Ψυχάκι την έχω στην καρδιά μου, όμοια με τα πουλιά που πετούν στον ουρανό. Δεν ξέρω γιατί. Μα ίσως και να ξέρω. Τι να πω. 

Ψυχάκι μου, να είσαι σίγουρη πως η μαμά δεν σε ξεχνά. Και όσο περνάει από το χέρι μου, δεν θα πάψω να τιμώ την μνήμη σου. Μου χάρισες τα πρώτα μου σκίρτηματα χαράς, τον έναν και μοναδικό φυσιολογικό τοκετό ανάμεσα σε πέντε εγκυμοσύνες. Εγώ τι σου χάρισα;.... (Τίποτα). 

Τις προάλλες σε μελέτησε ο αδελφός σου- εύχομαι να το νιώθεις, να το ακούς. Εύχομαι η αγάπη μας να διαπερνά όποια απόσταση... Εύχομαι να πετάς πάντα ανάλαφρη στον ουρανό. Χωρίς όλες αυτές τις γήινες αδυναμίες που θα σε δυσκόλευαν εδώ κάτω. Και εγώ, με τα μάτια της καρδιάς, θα σε βλέπω και στις δύο υποστάσεις σου. 

Παράξενο το ξέρω. Αγάπη της μάνας είναι αυτή. 

45 συναπτά έτη ύπαρξης.

 Πικρόγλυκα τα φετινά μου γενέθλια. Όχι γλυκόπικρα. Όπως το λέω. Πικρόγλυκα. 

Άλλη μια δύσκολη χρονιά. Με μια δυστυχώς τεράστια απώλεια. Αυτό αν την κοιτάξω συνολικά. Αν όμως την κοιτάξω πιο λεπτομερώς, αποσπασματικά - ήταν ακόμα μια σχετικά όμορφη χρόνια με έντονη προσωπική εξέλιξη. 

Μια πολύτιμη όμως χρονιά για μένα, διότι ήταν η τελευταία που μοιράστηκα με την Αφροδίτη. Και πόσο, μα πόσο θα λείπει από τις επόμενες... Και πόσο δεν θέλω να το σκέφτομαι...

Κοιτώντας λοιπόν πίσω, συνειδητοποιώ τη δύναμη του να έχεις δημιουργήσει στη ζωή σου ισχυρές και ουσιώδεις σχέσεις αλλά και τη δύναμη του να προσπαθείς να βρίσκεις κάθε μέρα απόλαυση και χαρά ακόμα και από κάτι μικρό και φαινομενικά ασήμαντο.

Ναι θέλει προσπάθεια. Θέλει να το έχεις φιλοσοφία δεν ξέρω πως να το εξηγήσω. Και ναι θέλει κάθε μέρα. Ακόμα και μια μέρα που ψήνεσαι στον πυρετό, βρες την απόλαυση στον πολύτιμο χρόνο ξεκούρασης που σου δίνεται, έστω και έτσι. Σε μια αχτίδα ηλίου που τρυπώνει από το παράθυρο. Στην καθημερινή ρουτίνα βρες τη χαρά στον πρώτο καφέ της ημέρας, σε μια γωνιά του σπιτιού σου που αγαπάς πολύ, στην αγκαλιά του παιδιού σου ή σε ένα τραγούδι που σε ξεσηκώνει να τραγουδήσει ή να χορέψεις. 

Στην αναποδιά, γέλα. Αλήθεια. Είναι λύτρωση. Καμία φορά αναλωνόμαστε τόσο σε ανούσια πράγματα που μπορεί να μας χαλάσει όλη τη διάθεση. Έχω προσέξει πως όταν σε μια αναποδιά  ο Δημήτρης Γεράσιμος γελάσει και γελάσω και εγώ αντί θα θυμώσω ή να χαλαστώ- και θα προκύψει πάντα μια όμορφη στιγμή από αυτό και πιο γρήγορα θα βρεθεί η λύση σε ό'τι έτυχε.

Τα παιδιά, όπως έχει πει η λατρεμένη Μάρω Βαμβουνάκη, είναι σοφότερα και συνεπέστερα από τους μεγάλους. Πρέπει να τα αφουγκραζόμαστε και να τα ακούμε ίσως και περισσότερο.

Εγώ έχω πάρει και εξακολουθώ να παίρνω,  τεράστια μαθήματα από τον γιο μου. Ο γιος μου, μου έδειξε φέτος τον τρόπο - με τη δική του στάση - πώς να αντιμετωπίσω μια κακή κρίση και μια κακή επιλογή που έκανα. Ο γιος μου εξακολουθεί να μου δείχνει πάλι τον πιο ομαλό και υγιή δρόμο σε αυτό το πένθος που με εξαντλεί. 

Συνεχίζω λοιπόν δυναμικά. Γιατί η αλήθεια είναι πως δεν ξέρω άλλο τρόπο. Συνεχίζω με μοναδικό μου στόχο,  την προσωπική εξέλιξη. Με επίκεντρο αυτή, καλυτερεύουν και όλα τα άλλα γύρω μου. Το έχω πλέον διαπιστώσει. Μου πήρε μόνο 45 χρόνια... 

Αχ ρε Αφρό. Ορίστε. Τώρα είμαι μεγαλύτερη από σένα. Πάντα σε πείραζα ότι θα είμαι πάντα μικρότερη. Και να που τώρα εσύ θα είσαι πάντα 44. Σου υπόσχομαι ότι θα κρατήσω το παιδί μέσα μου ζωντανό. Θα κρατήσω την αθωότητα και την αγάπη, την φαντασία και την δίψα για μάθηση και δημιουργικότητα, πάση θυσία. Και μια φορά το χρόνο θα συνεχίσω να βγάζω σαχλές selfie- αποδεικτικό ημερολόγιο αυτής της υπόσχεσης. Ακόμα και αν τα μάτια κρύβουν μέσα και τον ενήλικα στον οποίο εξελιχθήκαμε.

Άλλωστε όπως πολύ σοφά έλεγες πάντα: Υγεία. Μόνο υγεία. Όλα τα άλλα βρίσκονται. Όλα ΓΚΟΥΤ.

14 ΟΛΟΚΛΗΡΑ χρόνια...

 Αυτή την περίοδο, έχω πολύ θυμό μέσα μου. Ξέρω ότι οφείλεται στον χαμό της Αφροδίτης σε συνδυασμό με όλα όσα έχω περάσει τόσα χρόνια και πιστέψτε με δεν τα γνωρίζετε καν όλα. 

Σήμερα κλείνουν 14 χρόνια που γέννησα ένα όμορφο ψηλό, μελαχρινό μωρό που έζησε μόλις δέκα ώρες. Ίδια ημερομηνία γέννησης και θανάτου. Δεκατέσσερα ΟΛΟΚΛΗΡΑ χρόνια. Μοιάζει ταυτόχρονα σαν χθες αλλά και σαν πολλά παραπάνω χρόνια από 14. Κάποιες φορές μοιάζει και σαν ψέμα... Αν είχα θυμώσει τότε; Όχι. Άργησα να θυμώσω. Ο θυμός ήρθε ετεροχρονισμένα με το μωρό μου. Θύμωσα πολλά χρόνια αργότερα, γύρω στα τέσσερα ίσως χρόνια μετά και νομίζω πως ένα κομμάτι μου είναι ακόμα θυμωμένο. 

Δεν ξέρω γιατί. 

Είναι ίσως που έμαθα πολύ αργότερα πράγματα που έπρεπε να είχα μάθει επιτόπου. Είναι ίσως που απογοητεύτηκα από τη συμπεριφορά ανθρώπων που είχα σε εκτίμηση και αυτό βγήκε σε θυμό. Είναι ίσως που θύμωσα με τον εαυτό μου που ένιωθα τόσα χρόνια ενοχές, ενοχές για καταστάσεις που δεν μπορούσα να ελέγξω. Είναι που ακόμα σοκαρομαι και απογοητεύομαι... Τόσο αφελής είμαι δεκατέσσερα ΟΛΟΚΛΗΡΑ χρόνια μετά και τόσο πόνο μετά... 

Έχω καταλάβει πλέον πως δεν είναι το ζητούμενο αν θα σε καταλάβουν. (Αν δεν το ζήσουν ΔΕΝ θα σε καταλάβουν). Ούτε πως συμπεριφέρονται οι άλλοι απέναντι στον δικό σου πόνο. (Δεν βιώνετε τον ίδιο πόνο). Το όλο ζήτημα είναι να ΑΝΤΕΞΕΙΣ και να βγεις από όλο αυτό, λίγο καλύτερος άνθρωπος. Αν αυτό είναι δυνατόν. 

Και αν πότε πότε σιγοβράζει και λίγος θυμός ανάμεσα στα τόσα συναισθήματα, δεν πειράζει. Χρειάζεται και αυτός. Σε ξεκουράζει από όλο τον πόνο, τη ψυχολογική εξάντληση και την παράνοια. Είναι πιο εύκολο να είσαι θυμωμένος παρά να βουλιάξεις μέσα σε όλα τα άλλα συναισθήματα. 

14 ΟΛΟΚΛΗΡΑ χρόνια. Δεν μπορώ ούτε να το διανοηθώ. Ναι οι αναμνήσεις πονάνε πολύ μα με τα χρόνια είναι και αυτές που γλυκαίνουν λίγο τον πόνο. Τι γίνεται όταν δεν υπάρχουν αναμνήσεις; Όταν δεν υπήρξε καλά καλά, αρχή πριν το τέλος, όταν δεν έχει υπάρξει καν μια αντιληπτή επαφή;; Τι γλυκαίνει τότε τον πόνο έστω και για λίγο,; Έστω και ψευδώς; 

Δεν ξέρω. Αυτή την περίοδο προτιμώ να είμαι θυμωμένη. Πονάει λιγότερο έτσι. Αντέχω έτσι.