Όταν ο πόνος δεν σταματά...

 Θυμάμαι τον πατέρα μου πάντα να μου λέει: 

Γιάννα αν κόψω το δάχτυλο μου θα με πονάει πολύ σωστά; Και θα το σκέφτομαι συνέχεια. Θα σκέφτομαι συνέχεια το δάχτυλο μου που πονάει. Ναι; Αν όμως ενώ έχω κομμένο το δάχτυλο, μου κοπεί το άλλο χέρι από τον καρπό, τι θα σκέφτομαι τότε; Θα νιώθω λες το ένα δάχτυλο ή το άλλο χέρι που έχει κοπεί όλο; Και αυτό πάει λέγοντας.... 

Με συγκλόνιζαν πάντα αυτά τα λόγια του πατέρα μου...

Έπειτα μου διηγούνταν μια ιστορία για μια μέρα που ήθελε να φτιάξει μια ομελέτα. Κρατούσε τέσσερα αυγά. Τα ακούμπησε όλα στον πάγκο ώστε να φτάσει το τηγάνι. Και ένα από τα αυγά κύλησε και έπεσε στο πάτωμα. Πανικόβλητος έτρεξε να καθαρίσει τη ζημιά, τη στιγμή που κυλούσαν ήδη και τα υπόλοιπα. Αυτός όμως απορροφήθηκε τόσο από το να φτιάξει το πρόβλημα που είχε εμφανιστεί που δεν σκέφτηκε πρώτα να αποτρέψει και επερχόμενα προβλήματα. Αντί να πιάσει πρώτα τα άλλα τρία αυγά και να τα βάλει σε ένα μπολ, έτρεξε να καθαρίσει το ένα με αποτέλεσμα να έχει τέσσερα αυγά εν τέλει στο πάτωμα. Δεν σκέφτηκα καθαρά μου έλεγε. Άφησα το άγχος να κυριαρχήσει. 

Και πόσο την απολάμβανα και αυτή την ιστορία. 

Που να φανταζόμουν ότι ήταν αυτά ακριβώς τα λόγια του πατέρα μου που θα διαμόρφωναν τον χαρακτήρα μου και πόσο χρήσιμα θα μου φαίνονταν στην πορεία της ζωής μου. Στα δικά μου κομμένα δάχτυλα και χέρια, στα δικά μου σπασμένα αυγά στο πάτωμα. 

Θυμάμαι πάντα τους γιατρούς να μου λένε όλα αυτά τα άσχημα και τα δύσκολα που έλεγαν στις εγκυμοσύνες μου και εγώ να ρωτάω με ψυχραιμία, σχεδόν με ψυχρότητα. 

"Οκ. Τι μπορούμε να κάνουμε για αυτό; Και το κυριότερο τι μπορώ να κάνω ΕΓΩ; Πώς μπορώ να βοηθήσω;" Και ότι μου έλεγαν, εγώ στρατιώτης. 

Φυσικά ανακάλυψα πολύ σύντομα και με πολύ άσχημο τρόπο, ότι πολλές φορές ότι και να κάνεις δεν μπορείς να βοηθήσεις. Μπορείς να είσαι ο καλύτερος στρατιώτης και πάλι να χάσεις τον πόλεμο. Κάποια πράγματα είναι απλώς γραφτό να γίνουν. Όπως ανακάλυψα πώς όσο και να θες κάτι, όσο και να προσευχηθείς- κάποιες φορές απλώς δεν γίνεται. Όχι δεν συνομωτεί πάντα το σύμπαν υπέρ σου. Όχι ο Θεός δεν ακούει πάντα με τον τρόπο που εσύ θες. Και σίγουρα δεν περνάνε όλα από το χέρι σου. 

Ξέρεις όμως τι περνάει από το χέρι σου; Ο τρόπος που θα το αντιμετωπίσεις. Είναι στο χέρι σου αν θα σκεφτείς το δάχτυλο ή τον καρπό. Στο χέρι σου αν θες ένα αυγό σπασμένο ή και τα τέσσερα. Όχι δεν είναι εύκολο. Θέλει τρομερή δουλειά. Οι ακραίες όμως καταστάσεις απαιτούν ακραία μέτρα. Το αν έχασες όμως στον πόλεμο ή όχι κρίνεται από το πόσο πάλεψες. Πόσο εξακολουθείς να το παλεύεις. 

Μιλάω δυσνόητα αυτές τις μέρες. Το κεφάλι μου είναι ένα κουβάρι. Αυτό που προσπαθώ να εκφράσω είναι ότι οι προκλήσεις στη ζωή δεν σταματούν ποτέ. Ούτε μπορείς να τις προβλέψεις. Ούτε να τις αποφύγεις. Μπορείς όμως να επιλέξεις τον τρόπο που θα σταθείς απέναντι τους. 

Όταν έχασα τα μωρά μου, έχασα τη γη κάτω από τα πόδια μου. Ειδικά τη δεύτερη φορά νόμιζα ότι θα χάσω το μυαλό μου. Κανείς δεν μπορούσε να καταλάβει τι βίωνα. Ως ένα σημείο ούτε καν ο Παναγιώτης. (Όπως εγώ δεν μπορούσα να καταλάβω πως το βίωνε αυτός από τη δική του πλευρά). Άκουσα τόσες ΒΛΑΚΕΙΕΣ. Έζησα άλλες τόσες. Σήκωσα λοιπόν τοίχους. Σιώπησα και κράτησα κοντά μου μόνο όσους μπορούσαν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο να βοηθήσουν. Μου έδωσα χρόνο. Χρόνο για να σκεφτώ σε ΨΥΧΡΑΙΜΙΑ. Χρόνο να νιώσω καθένα ένα συναίσθημα. Τον πόνο. Τον θυμό. Την απόγνωση. Είχα δικαίωμα να μείνουν τα σπασμένα αυγά μου στο πάτωμα για όσο καιρό θέλω χωρίς να τα καθαρίσω. Το δικαίωμα να σοκαριστώ και να θυμώσω που ενώ είχα ήδη ένα δάχτυλο κομμένο μου κόπηκε και ο καρπός. Και όλα αυτά τη στιγμή που όλοι με προέτρεπαν να μαζέψω τα αυγά, να ξεχάσω τον πόνο - πάει πέρασε, έγινε τι να κάνεις; 

Έλεγαν. Και δεν ένιωθαν. 

Η νεογνική λοιπόν απώλεια είναι ένας πόλεμος που δεν σταματάει ποτέ. Ένα κομμένο χέρι που η πληγή είναι πάντα εκεί να σου θυμίζει ότι σου λείπει το χέρι. Σε κάθε αγκαλιά του παιδιού που έχεις, σκέφτεσαι τις αγκαλιές που δεν έχεις. Σε κάθε πρωτιά που ζεις, τις πρωτιές που δεν θα ζήσεις ποτέ. Σε κάθε γκριμάτσα- τα προσωπάκια που ποτέ δεν θα γνωρίσεις κάθε σπιθαμή τους. Σε κάθε γενέθλια, τα κεράκια που δεν θα ανάψεις ποτέ. Σε κάθε ερώτηση για το πόσα παιδιά έχεις, ενοχές που απαντάς μόνο για τα εν ζωή. 

Έχουν περάσει 13 χρόνια από την πρώτη μου απώλεια, 12 από τις δεύτερες και έξι από την τρίτη. Ακόμα πολεμάω. Με τους δαίμονες μου, τον Θεό μου, τον ίδιο μου τον εαυτό. Επιλέγω όμως να πολεμάω με αξιοπρέπεια και σεβασμό προς τη ζωή και προς το πλάσμα που μου επέτρεψε να έχω στην αγκαλιά μου. 

Εσύ που δεν το έχεις ζήσει κάνε μου μια χάρη. Ενημέρωσου. Σκέψου. Το ποσοστό είναι τεράστιο. Μια στις τέσσερις γυναίκες βιώνει νεογνική απώλεια ή απώλεια κύησης. Μην στρέφεις το βλέμμα αλλού. Μην λες δεν πειράζει. Νιώσε τον πόνο και ας μην τον έχεις νιώσει. 

Εσύ που το έχεις ζήσει. Εσύ που ζεις με τον πόνο. Σπάσε τη σιωπή μαζί μου. 

15 Οκτωβρίου. Παγκόσμια ημέρα ευαισθητοποίησης σχετικά με την Νεογνική Απώλεια και Απώλεια Κύησης.

Χειροποίητες προσκλήσεις Χάρι Πότερ

 Το λέω χρόνια τώρα και το πιστεύω. Η πρόσκληση ενός πάρτι είναι η μισή χαρά και ο οιωνός της αύρας του καθεαυτού πάρτι. Για ένα πάρτι Χάρι Πότερ λοιπόν, δεν μπορείς παρά να έχεις μια άκρως εντυπωσιακή πρόσκληση όπως τα μοναδικά βιβλία αλλά και τις αντάξιες κινηματογραφικές μεταφορές. Για αυτόν ακριβώς το λόγο, όσο με ταλαιπώρησαν οι προσκλήσεις για τα φετινά γενέθλια του μαϊμούδιου, άλλο τόσο το απόλαυσα. Ξέρω, αντιφατικό, μα είναι συνήθης συνθήκη αυτή για τα δεδομένα μου! Το αποτέλεσμα όλης αυτής της παράνοιας, αυτό: 

Στην ουσία η έμπνευση ήταν το γράμμα που λαμβάνει ο Χάρι Πότερ για την εισαγωγή του στο Hogwards! Ακόμα περισσότερη έμπνευση αλλά και τις βασικές οδηγίες τις βρήκα σε αυτό το βίντεο στο you tube. (Κλικ στο στον εξής σύνδεσμο: https://m.youtube.com/watch?fbclid=IwAR3BRijNOQrk2cFRbpEvpCCMeSXf1xiCY1EHMhG9xL8lvHmw7hZE_eL77qw&v=LUHQA3EUTS8&feature=youtu.be )

Αυτό που διαπίστωσα εγώ είναι ότι τα χαρτιά έβαψαν καλύτερα σε ρόφημα καφέ παρά τσάι. Συγκεκριμένα χρησιμοποίησα Nescafé. Έκανα το λάθος και δεν έγραψα με πράσινο χρώμα έξω στο φάκελο - δεν πειράζει όμως πολλοί θα το δουν λίγοι θα το παρατηρήσουν. Επίσης, επέλεξα να γράψω τα ονόματα των παιδιών χειρόγραφα διότι δεν μου άρεσαν οι επιλογές της γραμματοσειράς που είχα για το υπόλοιπο κείμενο. Στην πορεία σκέφτηκα πως θα έπρεπε να είχα γράψει όλο το κείμενο χειρόγραφα με πλαγιαστά, ατμοσφαιρικά γράμματα και να εκτυπώσω αυτό το πρότυπο - ήταν όμως πλέον αργά είχα ήδη κάνει τη διαδικασία με το ψήσιμο των προσκλήσεων και δεν ήθελα να ξεκινήσω ξανά από το μηδέν. 

Το αρχείο για το εισιτήριο της πλατφόρμας 9 και 3/4 το βρήκα εδώ. Έγινε έγχρωμη εκτύπωση φυσικά. Υπάρχει λόγος που τα παιδιά θα χρειαστούν να έχουν μαζί τους το θρυλικό εισιτήριο.... 

Μέσα στην πρόσκληση πρόσθεσα και ένα έξτρα χαρτάκι με όλες τις λεπτομέρειες του πάρτι, (διεύθυνση, τηλέφωνο επικοινωνίας κτλ), τα είχα εκτυπώσει και αυτά μαζικά ανά σελίδα και τα χαρτιά αυτά περάσαν την ίδια ακριβώς διαδικασία με τη βασική πρόσκληση.

Μου φαινόταν όμως ακόμα κενό. Μου έλειπε η σφραγίδα του Hogwarts... Αρχικά σκέφτηκα να παραγγείλω μια σφραγίδα, κόστιζε όμως πολύ. Στην πορεία σκέφτηκα να παραγγείλω σε εταιρεία εκτύπωσης, την ίδια στην οποία φτιάχνουμε τα μπλουζάκια και τα αυτοκόλλητα της Φατσούλας ΑΕ, (χρωστάω κείμενο και για αυτό), ασπρόμαυρο με διαφανές φόντο, έτσι ώστε να μοιάζει με σφραγίδα. Όπως και έγινε και το αποτέλεσμα βγήκε υπέροχο. 

Επέλεξα να βάλω αυτοκόλλητο με τη σφραγίδα του Hogwarts φυσικά και στο φάκελο και να γράψω και εκεί χειρόγραφα το όνομα του κάθε παραλήπτη.

Και αφού έγιναν όλα αυτά ήρθε η ώρα του αγαπημένου μου βουλοκεριού. Δεν είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιώ βουλοκέρι σε πρόσκληση του Δημήτρη Γεράσιμου, (την έχω ξαναδουλέψει στο πάρτι το πειρατικό - θυμάστε οι παλιοί οι σκληροπυρηνικοί - τότε που είχα ζωγραφίσει στο ΧΕΡΙ ΟΛΕΣ τις προσκλήσεις, ΜΙΑ ΠΡΟΣ ΜΙΑ!! Δείτε τα όλα εδώ). Τότε είχα αγοράσει τη σφραγίδα και είχα βρει βουλοκέρι με φυτίλι στη μέση, όπως ακριβώς το γνώριζα από την πρώτη μου επαφή με βουλοκέρι όταν είχα πάει για ένα σεμινάριο Λογοτεχνίας στο Λονδίνο. (Αααααχ περασμένα μεγαλεία!) Χρησιμοποίησα λοιπόν ότι μου είχε μείνει από εκείνο το πάρτι όμως δεν μου έφτασε... Και μετά δεν έβρισκα βουλοκέρι με φυτίλι. Βρήκα σκέτο,  όμως ήταν σκέτη ταλαιπωρία να το λιώσω στην κουτάλα αλά Bridgerton... Θυμήθηκα τότε ένα ψαγμενο βιβλιοπωλείο κοντά στην πισίνα που κολυμπώ, πήγα με την ελπίδα να βρω αυτό με το φυτίλι και τελικά βρήκα κάτι ακόμα καλύτερο. Βρήκα ράβδους βουλοκεριού που μπαίνουν σε πιστόλι σιλικόνης!!! Κανονικά οι εταιρείες πουλάνε ειδικά πιστόλια για αυτά, με πιο χαμηλή θερμοκρασία είναι λογικό, αν ωστόσο δεν το θες για συστηματική χρήση, μπορείς να χρησιμοποιήσεις το συμβατικό πιστόλι, προσέχοντας όμως τη θερμοκρασία. Εγώ το άφηνα να κάψει, το έβγαζα από τη πρίζα και μετά από λίγη ώρα έκανα πολλές πρόσκλησεις μαζεμένες. Για να σας δώσω την αναλογία χρόνου - με το κανονικό βουλοκέρι μου έπαιρνε πέντε λεπτά η κάθε σφραγίδα, με το πιστόλι τελείωσα σε πέντε λεπτά δέκα προσκλήσεις. Για το άλλο με την κουτάλα δεν το συζητώ ήθελε δέκα λεπτά αναμονή να λιώσει η κάθε δόση για μια σφραγίδα... (Συγκρίσεις και λεπτομέρειες επί αυτού σε βίντεο, στα highlights parties στο Instagram). 

Τις φωτογραφίες για την ανάρτηση τις έβγαλα πριν βρω τις ράβδους του βουλοκεριού. Η σφραγίδα με τη ράβδο - δεν βρήκα βαθύ κόκκινο χρώμα-  ήταν έτσι. 

Οι προσκλήσεις λοιπόν μοιράστηκαν, τα παιδιά ξετρελάθηκαν, μαζί τους και αρκετοί γονείς και τώρα συνεχίζουμε πυρετωδώς τις υπόλοιπες προετοιμασίες. Ανυπομονούμε να σας δείξουμε τι ετοιμάζουμε... 

(Το βιβλιοπωλείο που δεν αλλάζω πλέον με τίποτα - τα παιδιά είναι ΤΟΣΟ μα τόσο εξυπηρετικά και παρά χαμογελαστά - είναι το ΚουρδιστόΠορτοκάλι, η εταιρεία εκτυπώσεων η Moreas και το πιο εναλλακτικό βιβλιοπωλείο το Επίπεδο). 

13 χρόνια σιωπηλής κραυγής

 Αυτές τις μέρες είχα χαθεί ανάμεσα σε υποχρεώσεις, ανυπόφορες αλλεργίες, διάφορες ανησυχίες και πολλή σωματική κούραση. Από νωρίς το απόγευμα χθες άρχισα να έχω τρομερούς πόνους στην κοιλιά. Δεν ανησύχησα μιας και περιμένω περίοδο- όμως οι πόνοι ήταν τόσο έντονοι - περισσότερο από όσο τους νιώθω ακόμα και κατά τη διάρκεια της περιόδου. Μου έκανε εντύπωση, μα το απέδωσα στο ότι έχω καθυστέρηση δύο ημέρες. 

Οι πόνοι συνέχισαν όλο το βράδυ προκαλώντας μου ζαλάδα, συχνές κενώσεις και τάση για εμετό. Ήπια δύο παυσίπονα και ξάπλωσα να ηρεμήσω. Τότε συνειδητοποίησα τι μέρα είναι. Ακόμα μια φορά το σώμα μου είχε μνήμη σε ένα σοκαριστικό και βίαιο γεγονός που έζησε, τι στιγμή που το μυαλό είχε προσωρινά "ξεχάσει". Σαν χθες μου είχε γίνει πρόκληση τοκετού για να γεννήσω, με πολύ βίαιους πόνους, διάρροιες και εμετούς. Θυμάμαι ακόμα το καψερο τον Παναγιώτη να με πηγαίνει σχεδόν αγκαλιά στην τουαλέτα αφού δεν μπορούσα να περπατήσω από τους πόνους και να κάθεται σε απόσταση αναπνοής από το πρόσωπο μου στο κρεβάτι για να με παρηγορήσει, κρατώντας μια σακούλα για τους συνεχόμενους εμετούς.

 Τελικά, μετά τα μεσάνυχτα είχα αρκετή διαστολή ώστε να με οδηγήσουν στο θάλαμο και από εκεί και πέρα να ζήσω μια από τις πιο δύσκολες, επίπονες και τραυματικές εμπειρίες της ζωής μου. Κάνα δύο ώρες μετά τα μεσάνυχτα, γέννησα με φυσιολογικό τοκετό, νεκρό το πρώτο μωρό μου, την μικρή μου κόρη. Το ψυχακι αυτό που δεν είδαμε ποτέ, δεν αγγίξαμε ποτέ, το ψυχάκι αυτό το μια σταλιά, μα που μου χάρισε έστω και έτσι την μοναδική εμπειρία του φυσιολογικού τοκετού. 

Μόλις λοιπόν το μυαλό ακολούθησε τη μνήμη του σώματος που προηγήθηκε, σταμάτησαν και οι πόνοι. Και όλα τα άλλα συμπτώματα. Ξέρω. Πολλοί θα πείτε ότι απλώς έδρασαν τα παυσίπονα. Μα εγώ ξέρω ότι οι πόνοι που ένιωσα χθες δεν θα περνούσαν με δύο panadol. Ξέρω γιατί έχω ξαναζήσει πολλές φορές να έχω ψυχοσωματικά συμπτώματα τέτοιες ημέρες, όπως έχουν βιώσει και πολλές άλλες μητέρες που έχουν ζήσει τη πολύ βίαιη νεογνική απώλεια. 

Μπορεί λοιπόν να μην βλέπετε πια τα μάτια μου πρησμένα και το βλέμμα κενό. Μπορεί και να είμαι πολύ ευτυχισμένη με τη ζωή μου και να την ευγνωμονώ πλέον όχι μόνο για όσα μου έχει προσφέρει μα και για όσα μου έχει στερήσει. Αυτή η σιωπηλή κραυγή όμως μέσα μου- η κραυγή μιας μόνιμης πληγής - αυτή δεν θα πάψει ποτέ. Και ας την έχω σε σίγαση.

 Και ξέρεις; Και τις δύο φορές που η κραυγή ακούστηκε, και τις δύο φορές μου χορήγησαν αμέσως ενδοφλέβια ηρεμιστικά για να πάψω. Δεν είναι κανείς έτοιμος να ακούσει τη κραυγή αυτού του πόνου. Και δεν τους αδικώ. Μέχρι και εμένα με είχαν τρομάξει αυτές οι δύο μου κραυγές. 

Τόσο που ακόμα ηχούν στα αυτιά μου... 

Μωρό μου κοιμήσου ο ύπνος λυτρώνει

μικρή μου καρδούλα δεν είσαι πια μόνη

Είμαι κοντά σου σε νανουρίζω

Τα όνειρα σου όλα γνωρίζω

Καληνύχτα ψυχάκι μη φοβάσαι

Κοντά σου θα ‘μαι όταν κοιμάσαι

Καληνύχτα ψυχάκι μη φοβάσαι

Κοντά σου θα ‘μαι όταν κοιμάσαι

Καληνύχτα Καληνύχτα.

Μεγαλοκοπέλα ετών 43...

 43 λοιπόν. Πότε ήμουν 42, πότε έγινα ξανά 30 (συν 13) πραγματικά ούτε που κατάλαβα. Κατάλαβα όμως ότι γέρασα φέτος. Μην με παρεξηγείτε. Είμαι πιο νέα από όσο θα υπάρξω ποτέ ξανά και το εκτιμώ αφάνταστα το ότι έχω το προνόμιο να μεγαλώνω. Να γερνάω, ναι. Για πρώτη φορά ωστόσο, αντιλαμβάνομαι τις διαφορές - όχι τις εσωτερικές, αυτές έχουν αρχίσει από τα 40- μα τις εξωτερικές. 

Ξέρεις. Αυτές τις ανούσιες, μα έλα που τώρα που τις βλέπεις γύρω από τα δικά σου μάτια, πάνω στα δικά σου χέρια και το δικό σου δέρμα, ξαφνικά δεν σου φαίνονται και τόσο ανούσιες. Ξαφνικά, αποφασίζεις να προσέξεις τη φροντίδα του δέρματος σου περισσότερο. Την υγεία σου γενικότερα. Ξαφνικά, κοιτάζεσαι στον καθρέφτη και αναρωτιέσαι που πήγε αυτό το κορίτσι που γνώριζες τόσο καλά; 

Φέτος όμως έγινε και κάτι ακόμα... Φέτος, αποφάσισα να αγαπήσω την Γιάννα όπως ακριβώς είναι. Τώρα. Αυτή τη στιγμή. Όχι την Γιάννα που έχω σαν στόχο. Όχι αυτή που θέλω να κατακτήσω τρέχοντας ξωπίσω από τον ίδιο μου τον εαυτό. Αποφάσισα να αγαπήσω κάθε ελάττωμα μου και κάθε αδυναμία μου. Και να μην λογοδοτώ για αυτά πλέον σε κανέναν. 

Ξέρω. Ακόμα δεν έχω κατακτήσει το σώμα που θέλω. Παλεύω όμως με κάθε ψήγμα σωματικής και πνευματικής δύναμης και είμαι περήφανη για αυτό. Μου επιτρέπω διαλείμματα απολαύσεων που ίσως με απομακρύνουν χρονικά από αυτό, ώστε να εξακολουθήσω να έχω την ψυχική ενέργεια να παλεύω. Μικρά διαλείμματα. Τόσο όσο. Και ξεκινώ να παλεύω ξανά. 

Ξέρω. Ακόμα δεν έχω κατακτήσει την πνευματική και ψυχική ωριμότητα που θα ήθελα. Δείχνω αδυναμία και αμφισβητώ ξανά από την αρχή όσα μέχρι τώρα πίστευα με κάθε κύτταρο της ύπαρξης μου. Μα ταυτόχρονα ξέρω πως όταν ο άνθρωπος πιστέψει ότι τα ξέρει όλα, όταν ο άνθρωπος "κλείσει" το μυαλό του- εκείνη την ώρα ο άνθρωπος αυτός έχει τελειώσει. Και εγώ δεν σκοπεύω να τελειώσω.

Ξέρω. Οι ρομαντικές ψυχές δεν χωράνε σε έναν τόσο κυνικό κόσμο. Η ευγένεια ποδοπατήθηκε στο βωμό της ειλικρίνειας. Εγώ όμως θα παραμείνω αθεράπευτα ρομαντική, θα προσπαθώ να σιωπώ ή να απαντάω με ευγένεια στην αγένεια ή ακόμα καλύτερα να αποχωρώ. Θα συνεχίσω να πιστεύω στα θαύματα και ας μην κατανοώ γιατί να μην γίνονται σε όλους, θα συνεχίσω να ζω για κάθε ξημέρωμα και κάθε ηλιοβασίλεμα, θα συνεχίσω να ψάχνω καρδιές παντού. Και ας με θεωρούν όλοι τρελή. 

Σκοπεύω, όσο ζω, να εξελίσσομαι. Να ταρακουνάω τα νερά. Να ακούω περισσότερο και να μιλάω λιγότερο. Να κρίνω αλλά και να συμπάσχω. Σκοπεύω να με προκαλώ να γίνομαι μια όλο και καλύτερη εκδοχή του εαυτού μου. Σε όλα τα επίπεδα. 

Οπότε ναι. Σε αυτή τη φωτογραφία που επέλεξα για να "ντύσω" τη φετινή - και για πρώτη φορά στα τόσα χρόνια- ετεροχρονισμένη ανάρτηση γενεθλίων, εγώ βλέπω όλα αυτά τα ελαττώματα μου μαζεμένα. Ακόμα και αυτά που δεν φαίνονται. Και αποφασίζω να με αποδεχτώ, να με αγαπώ και να με φροντίζω ώστε να συνεχίσω να ανθίζω και να συνεχίσω να έχω δύναμη να δίνω όλα όσα έχω μέσα μου να δώσω. 

Το έχω ξαναπεί. Δεν έχω άλλο τρόπο.

Ένα κόκκινο μπαλόνι και λίγη παράνοια. (Ή πένθος;)

 Γέμισα σήμερα τη μέρα μου όπως κάθε μέρα... Και είναι και αυτό μια πρόοδος, (το βλέπεις άραγε για πρόοδο, ή με μισείς για αυτό;), γιατί για πολλά χρόνια ήμουν ανίκανη να κάνω το οτιδήποτε ανήμερα των ουρανίων γενεθλίων σου. 

Συνέχισα να αγνοώ τις αρρυθμίες που έχω εδώ και μερικές μέρες- παρά το χάπι που παίρνω ούτως ή άλλως, παρότι ο γιατρός μου αύξησε τη δοσολογία- αυτές επιμένουν. Ξέρω πια. Είναι η μνήμη του σώματος και φωνάζει. Με όποιο τρόπο μπορεί κάθε φορά αφού φωνή δεν έχει. Συνέχισα να τις αγνοώ και να γεμίζω τη μέρα μου, μην αφήσω κενό και σκεφτώ, και νιώσω- δεν θέλω. (Σίγουρα με μισείς για αυτό.) 

Την ώρα όμως που πέταξες ψηλά στον ουρανό, εκεί γύρω στις δέκα, μόνο του πήγε πάλι το σώμα στο νεκροταφείο. (Δεν μου άρεσει να το λέω κοιμητήριο. Προτιμώ το νεκροταφείο. Γιατί άραγε;). Το μπαλόνι ήταν ακόμα εκεί, να χορεύει στο ρυθμό του αέρα. 

Προχώρησα με βαριά βήματα. Άναψα ξανά το καντήλι, το λιβάνι και αργά, σχεδόν τελετουργικά, έλυσα τους τρεις κόμπους από το σχοινί του μπαλονιού , τους τρεις κόμπους που είχα φτιάξει χθες- από φόβο μην το πάρει ο αέρας και μείνεις χωρίς μπαλόνι.

 Μα δεν είσαι εκεί. Στο νεκροταφείο. Στο μνήμα. (Είσαι;) Αλλού είσαι. Ψηλά. Εκεί πάνω. Για αυτό λύνω τους κόμπους. Θέλω να σου στείλω το μπαλόνι. Αυτό το ένα. Το κόκκινο. Τους λύνω λοιπόν και ξέρω πως πρέπει να το αφήσω αμέσως το μπαλόνι, αλλιώς θα αλλάξω γνώμη και θα ξαναδέσω τρεις κόμπους. (Δεν θέλω να μείνεις χωρίς μπαλόνι). Ο άνεμος είναι σύμμαχος, (είναι;), και το κόκκινο αυτό μπαλόνι που γράφει "Σε αγαπώ" νιώθω πως είναι ήδη δίπλα στον ήλιο. Το κοιτάζω επίμονα να ανεβαίνει ψηλά, πολύ ψηλά και άλλο ψηλά και ας έχει αρχίσει να μαυρίζει η όραση μου επειδή κοιτάω κατάματα στον ήλιο. 

Δεν θέλω να το χάσω από τα μάτια μου, νιώθω λες και βλέπω εσένα. Νιώθω σαν να μου ξεριζώνεται πάλι η καρδιά. Φεύγεις ξανά και τίποτα δεν μπορώ να κάνω. Ανήμπορη. Ανίκανη.  

Παίρνω λίγο το βλέμμα μου από τον ήλιο γιατί δεν βλέπω πια και όταν ξανακοιτάω...το μπαλόνι έχει χαθεί. Όπως και εσύ. Το ψάχνω παντού μα μάταια. Δεν υπάρχει πια. (Εσύ υπάρχεις;) 

Η λογική μου λέει πως κάπου εκεί ψηλά, έσκασε πια. Ξεκινάω να φύγω. Μπαίνω στο αυτοκίνητο και ξεσπώ σε κλάματα. Κουράστηκα πια να κλαίω. Δεν στο κρύβω. (Ελπίζω να μην με μισείς και για αυτό). Βάζω μπροστά. Πάω να συνεχίσω να γεμίζω τη μέρα μου. (Να μην σκέφτομαι, να μην νιώθω). 

 Καθώς οδηγώ το βλέμμα ψάχνει στον ουρανό. Όσο πλησιάζω σπίτι μια παράλογη ελπίδα γεννιέται.... Λες να βρω το μπαλόνι μπλεγμένο κάπου στο μπαλκόνι μου; Στη σκεπή μου; Έστω στον κήπο; Τόσα χρόνια παρακαλάω για ένα σημάδι, τόσα χρόνια περιμένω. Δώδεκα. (Γυμνάσιο θα πήγαινες. Το πιστεύεις;) Λες να ήρθε η ώρα; Φτάνω σπίτι. Τίποτα. Όλα όπως τα ξέρω. Τίποτα κόκκινο πουθενά. (Μάλλον δεν το αξίζω αυτό το σημάδι). 

 Μόνο μια καρδιά μέσα στο στήθος να της λείπει για πάντα ένα κομμάτι της... Αστεράκι; Μικρέ μου μπαγάσα; Αν το μπαλόνι έφτασε κατά κει, αν έστω το πήρες μυρωδιά, να ξέρεις...Δικό σου είναι. Κρύβει μέσα αυτό το κομμάτι της καρδιάς μου ναι; Να το προσέχεις. (Αν θες. Όπως και να έχει, θα είναι πάντα δικό σου). 

Σε αγαπώ. (Άπειρα. Συγνώμη για όλα).

Εννιά χρόνια "Όταν γεννήθηκα ξανά"

 Αυτή είναι η φωτογραφία της πρώτης ανάρτησης που ανέβηκε σε τούτη εδώ τη διαδικτυακή γωνίτσα. Έγινα επιτέλους μάνα, διατυμπάνιζα. Και πόση αλήθεια και πόνο έκρυβε αυτό το "επιτέλους". 

Διαβάζω τώρα εκείνα τα πρώτα λόγια και νιώθω τόσο παράξενα και άβολα. Διότι βλέπω, σε εκείνο το κείμενο που έγραψα, μια λίγο "άτσαλη" προσπάθεια να δείξω όλα αυτά τα κομμάτια του μυαλού μου και της καρδιάς μου μέσα σε λίγες μόλις λέξεις. 

Η αλήθεια είναι ωστόσο πώς το πρώτο, πρώτο κείμενο- αυτό που με οδήγησε τελικά να δημιουργήσω και αυτό το blog- ήταν το κείμενο για το δικό μας Γολγοθά, το οποίο και είχα στείλει τότε στην Ολίβια Γραβιήλ και στο δικό της διαδικτυακό σπίτι. Με αυτή την κατάθεση ψυχής και αν νιώθω άβολα και παράξενα, μα δεν θα άλλαζα ούτε κόμμα. 

Βλέπετε, το θέμα είναι πως μαζί με τα παιδιά μας, μεγαλώνουμε και εμείς. Παλεύουμε και εμείς να σταθούμε στα πόδια μας, να επικοινωνήσουμε με τρόπο κατανοητό στους άλλους, να γίνουμε η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας, ωριμάζουμε ταυτόχρονα και παράλληλα με αυτά. 

Ναι. Δεν εγκρίνουμε πάντα όλες τις αποφάσεις που πήραμε, δεν κατανοούμε πια όλα όσα με σθένος κάποτε υποστηρίζαμε, όμως μέσα από όλα αυτά τα λάθη εξελισσόμαστε και οδηγούμαστε αργά και σταθερά στον άνθρωπο που- ίσως - έχουμε οραματιστεί.

Τούτη εδώ η γωνίτσα ζει όσα χρόνια ζει και το τρίτο μου παιδί, αυτό που με έκανε και μητέρα στην πράξη, αυτό που μου χάρισε την πιο χαοτική και υπέροχα μαγευτική πραγματικότητα. Εννιά μοναδικά χρόνια. 

Πολλές φορές αναρωτιέμαι γιατί το κάνω, πολλά φορές ανησυχώ ότι το μοίρασμα είναι πλεονεκτικό, κάθε μα κάθε φορά όμως που ταξιδεύω προς τα πίσω, ανάμεσα σε χιλιάδες φωτογραφίες και εκατομμύρια λέξεις- ξέρω. Δεν έχω άλλη επιλογή. Το χέρι πάει μόνο του. Εγώ γεννηθεί να γράφω - δεν έχω άλλη ευχαρίστηση μεγαλύτερη από αυτή. 

Και πόσο χαίρομαι όταν σκέφτομαι ότι το παιδί μου, εάν και εφόσον το θελήσει, έχει ένα ημερολόγιο της ζωής που ζει μαζί μου, (μαζί μας- μα αυτή η κατάθεση ψυχής είναι πολύ προσωπική), και ότι θα έχει την ευκαιρία να κατανοήσει στο μέλλον, με τόσο διαφορετικό τρόπο από αυτόν με τον οποίο αντιλαμβάνεται τώρα,  τις στιγμές μας. 

Εννιά χρόνια μετά δεν θα έγραφα "Έγινα επιτέλους μάνα". Γιατί μάνα είχα γίνει από το 2010, όταν γέννησα νεκρή την κόρη μου, το πρώτο παιδί μου. Εννιά χρόνια μετά θα έγραφα "Επιτέλους, μάνα και στην πράξη". 

Εννιά Ιουλίου λοιπόν, εννιά χρόνια πριν, ξεκίνησε η μαγική καθημερινότητα μου ως μάνα. Είκοσι Γενάρη, λίγους μήνες μετά, ξεκίνησε η μαγική καθημερινότητα μου και ως blogger. Και δεν θα άλλαζα τίποτα. 

Συνεχίζουμε δυνατά.

Ρόδας. Το μεταλλαγμένο κοκόνι μας.

 Ακολουθώ φιλοζωικές ομάδες και σωματεία πολύ πριν υιοθετήσουμε τον Ρόδα. Το κυριότερο που είχα εντοπίσει, όσον αφορά τις υιοθεσίες, ήταν ότι υπήρχε τρομερή διάθεση επίθεσης σε όσους τολμούσαν να ρωτήσουν πόσα κιλά θα φτάσει το εκάστοτε κουτάβι που δινόταν για υιοθεσία. "Τι σημασία έχουν τα κιλά;" "Αγάπη θέλουν μόνο" "Θα δωθεί μόνο ως ισότιμο μέλος της οικογένειας, μόνο για μέσα στο σπίτι". Και εντυπωσιάζομουν από όλη αυτή την "άγνοια"- είτε εκούσια, είτε ακούσια- διότι το πρώτο πράγμα που σίγουρα γνωρίζουν όλοι αυτοί που παλεύουν για αυτές τις ζωές είναι ότι δεν θέλουν αγάπη μόνο. Θέλουν τροφή, ιατρική περίθαλψη και αντικείμενα προς δική τους χρήση τα οποία κοστίζουν. Και όλα αυτά πάνε αναλογικά με το μέγεθος. Σε ένα μικρό σκυλάκι κοστίζουν λιγότερο. Σε ένα μεγάλο περισσότερο. 

Πέρα από το οικονομικό ωστόσο υπάρχει και το θέμα του χρόνου και της αφοσίωσης σε ένα πλάσμα που δεν είναι άνθρωπος - όσο και αν θέλουν κάποιοι να τα εξανθρωπίζουν- πράγμα που σημαίνει πως όχι. Από τη μικρότερη ως τη μεγαλύτερη ράτσα ένας σκύλος δεν παύει να έχει ανάγκη από άσκηση και από πνευματική και σωματική εκτόνωση. Η κάθε ράτσα έχει διαφορετικές απαιτήσεις και ανάγκες. Μιλάμε για κοινή λογική. Όχι δεν χρειάζονται μόνο αγάπη. 

Είμαι σίγουρη ότι όλα αυτά τα σκυλιά που λιώνουν μέσα σε κλουβιά σε όλα αυτά τα σωματεία που τόσο εκλεκτικά είναι στις υιοθεσίες τους, έχουν άπειρη αγάπη από τους εθελοντές. Αλλά για δες. Δεν φτάνει. Συνεπώς το να σε νοιάζει κυρίως να βάλω το σκύλο μέσα στο σπίτι μου και πάνω στο κρεβάτι μου θα έπρεπε να είναι το τελευταίο που σε απασχολεί. Θα έπρεπε καταρχάς να σε απασχολεί αν έχω και τον εξωτερικό χώρο που απαιτεί η κάθε ράτσα αλλά και το χρόνο και χρήμα για να ανταπεξέλθω. Και για να γίνει αυτό πρέπει να είσαι υπεύθυνος καταρχάς με το να επιτρέπεις σε κάποιον να θέλει μικρόσωμο σκυλί. Τι να κάνουμε δεν είναι όλοι φτιαγμένοι για μεγαλόσωμα. Κατά δεύτερον, πρέπει να γνωρίζεις υπεύθυνα τι σκυλί δίνεις. Και να είσαι ειλικρινής σχετικά με αυτό. Όχι να λες θα γίνει μεσαίου μεγέθους με την ελπίδα ότι και 40 κιλά να φτάσει οι νέοι ιδιοκτήτες θα τα βγάλουν πέρα.

 Όσοι λοιπόν μας ακολουθείτε γνωρίζετε πώς στην αναζήτηση μας για υιοθεσία ενός μικρόσωμου κουταβιού, έγινε λάθος και αντί για κοκονι όπως μας είπαν, μας έδωσαν εν τέλει έναν ημίαιμο βελγικό ποιμενικό. (μαλινουα). Τους πρώτους πέντε μήνες, παρότι όλοι στον κύκλο μας, μας έλεγαν ότι αυτό ΔΕΝ  θα είναι μικρόσωμο σκυλί, εμείς εμπιστεύτηκαμε τους ανθρώπους και τον κτηνίατρο της φιλοζωικής και πιστεύαμε το αντίθετο. (Οι οποίοι ισχυρίζονταν ότι δεν θα ξεπεράσει τα 12 κιλά).  Στους πέντε πλέον μήνες,  ο τωρινός μας κτηνίατρος μας έδωσε εν τέλει τη ράτσα του Ρόδα, (μαλινουα με ελληνικό ποιμενικό και λίγο Ακίτα). Αδαείς όπως ήμασταν από τέτοιες ράτσες και παρότι δεν είχαμε ούτε το χρόνο, ούτε τον χώρο για τέτοια ράτσα σκύλου, δώσαμε το 1000% των δυνάμεων μας για να του προσφέρουμε μια ιδανική ζωή. Κάναμε ΟΤΙ ακριβώς έπρεπε να κάνουμε κάτω από τις συνθήκες της ζωής μας. Του προσφέραμε τη βασική εκπαίδευση, τον στειρώσαμε όπως οφείλαμε, ήμασταν τυπικότατοι απέναντι στην ιατρική του περίθαλψη, τον βάλαμε μέσα στο σπίτι μας και κυρίως στην καρδιά μας, τσακώθηκαμε με τους μισούς γειτόνους για τα δικαιώματα που είχε και ο Ρόδας σε αυτή τη γειτονιά αλλά και τις υποχρεώσεις της γειτονιάς ως ιδιοκτήτες σκύλων, (μόνο με ένα γείτονα βγάλαμε άκρη και ειλικρινά τους ευχαριστώ για αυτό τόσο πολύ),  αγοράσαμε τα πάντα- όλα της καλύτερης ποιότητας γιατί τίποτα δεν επιβιώνει από τα σαγόνια του- και το κυριότερο ΣΚΙΣΤΗΚΑΜΕ να του προσφέρουμε την σωματική και πνευματική εκτόνωση που ΑΠΑΙΤΕΙ η ράτσα τους. 

Ήταν όμως αδύνατον. Ο Ρόδας ήταν δυστυχισμένος και είχε ήδη αρχίσει να έχει σημάδια αυτής.  Έπρεπε να πάρουμε μια απόφαση και ήταν εξαιρετικά δύσκολη. Χρειαζόταν μια καινούρια οικογένεια. Αρχίσαμε να ψάχνουμε μέσω διαδικτύου, έχοντας αποφασίσει ότι αν δεν βρισκόταν θα τον κρατούσαμε εμείς με κάθε δυνατό τρόπο. Φυσικά δεν ήταν εύκολο. Μιλάμε για 40 κιλά καθαρούς μύες, ένα εξαιρετικά δυνατό σκυλί με έντονη επιθετικότητα προς οποιονδήποτε άγνωστο, τρομερό ένστικτο προστασίας της οικογένειας του και με κακή κοινωνικοποίηση εκ μέρους μας. (Όχι δεν θα απολογηθώ για αυτό, ήταν τόσο δύσκολο να ανταπεξέλθουμε σε όλο αυτό που ήταν αναμενόμενο να γίνει και λάθος. Εδώ έγινε από αυτούς που είναι η δουλειά τους υποτίθεται.) 

Ενδιαφέρθηκαν πέντε άτομα όλα και όλα. Τα τρία τα απέρριψα κατευθείαν. Και καταλήξαμε στο ζευγάρι όπου και εν τέλει δόθηκε. Από τέλος Αυγούστου μέχρι και τέλος Δεκεμβρίου, σε συνεργασία με τον εκπαιδευτή μας, κάναμε εξοικείωση και εκπαίδευση με τη νέα του οικογένεια. Μια διαδικασία εξαιρετικά χρονοβόρα,  μα το κυριότερο απίστευτα ψυχοφθόρα για όλους. Παρόλα αυτά τα καταφέραμε. Ο Ρόδας έκλεισε είκοσι μέρες με τη νέα του οικογένεια, η οποία έχει άλλο ένα σκυλάκι- κοκόνι όλως τυχαίως- με το οποίο έχουν γίνει οι καλύτεροι φίλοι και άλλο ένα γειτονικό σκυλάκι με το οποίο έπιασαν επίσης φιλίες. Ζει στην εξοχή, σε ένα σπίτι μεγάλη αυλή, ενώ πηγαίνει καθημερινά δύο μεγάλες βόλτες και απολαμβάνει την αγάπη του Δ. και της Α. 

Εγώ, όλο αυτό το διάστημα σχεδόν αρρώστησα. Την πρώτη εβδομάδα έκλαιγα διαρκώς - και αν έχω περάσει άλλα και άλλα όμως μου στοίχισε πολύ ο αποχωρισμός από τον Ρόδα - σε σημείο που έφτασα να έχω ξανά συμπτώματα από την συριγγομυελία, ενώ πέταξα ξανά ατοπικη δερματίτιδα από το άγχος μου. Τώρα πλέον, βλέποντας πόσο καλά είναι ο Ρόδας, το έχω αποδεχθεί, ακόμα ωστόσο τον ψάχνω γυρνώντας σπίτι, ακόμα τον έχω έγνοια αν αργήσω, ακόμα ξεχνιέμαι και πάω να σταματήσω για την τροφή του και ένα ακόμα παιχνίδι έκπληξη. 

Αυτό που προσπαθώ να πω μέσω αυτής της ανάρτησης είναι το εξής: Καταρχάς λίγη κατανόηση και ελαστικότητα και πολύ περισσότερη υπευθυνότητα από τις φιλοζωικές. Μην αποφεύγετε να πείτε όλη την αλήθεια σε όσους ζητούν να υιοθετήσουν - αυτός είναι ο λόγος που έχετε τόσες επιστροφές γιατί δεν θα μπουν όλοι στη διαδικασία να κάνουν αυτό που έκανα εγώ. Είχα όλο το δικαίωμα να τον επιστρέψω και μάλιστα το επιχείρησα στους πέντε μήνες όμως δεν το δέχονταν προσπαθώντας να με πείσουν ότι θέλει μόνο αγάπη. Τι είχα Γιάννη, τι είχα πάντα. Τους άκουσα και να τα αποτελέσματα. Η φιλοζωική είναι μείον αυτό το κουτάβι που τους είχε απομείνει, εμείς όμως είμαστε μείον ένα κομμάτι της καρδιάς μας. Ναι. Ιδανικά όλα τα σκυλιά χρειάζονται όλα όσα έχω ήδη αναφέρει. Από το να σαπίζουν όμως μέσα σε ένα κλουβί, ας δωθούν και σε κάποιον που δεν το θέλει μέσα στο σπίτι του αλλά μόνο στο κήπο του. Καλύτερα θα ζήσει. 

Όσοι πάλι ψάχνετε να υιοθετήσετε σκυλάκι μην διστάζετε να επιλέξετε ενήλικο ώστε να γνωρίζετε ακριβώς τι παίρνετε και από άποψη ράτσας και από άποψη χαρακτήρα. Αν θέλετε οπωσδήποτε κουτάβι, ψάξτε το ΠΟΛΥ ΠΟΛΎ ΚΑΛΑ. Εσείς οι ίδιοι. Εάν έχετε μεγάλο κήπο και χρόνο, τα μεγάλα σκυλιά δεν συγκρίνονται για μένα με τα μικρά. Οι αγκαλιές τους είναι του ονείρου και η αίσθηση ασφάλειας που σας παρέχουν το λιγότερη συγκινητική. ΟΜΩΣ. Πρέπει να είναι και αυτά ευτυχισμένα. Το να είσαι παρατημένα μέσα σε μια αυλή δεν τα κάνει ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ευτυχισμένα. Αν δεν έχετε το χρόνο ή τη διάθεση για τους μεγάλους περιπάτους που χρειάζονται και την αλληλεπίδραση μαζί σας κατά τη διάρκεια αυτών, καλύτερα μην κάνετε τον κόπο. Προτίμησε μικρότερα ή λιγότερο απαιτητικές ράτσες. 

Τον Ρόδα τον αγαπήσαμε με όλη μας την καρδιά. Μας χάρισε μοναδικές στιγμές και μας δίδαξε πολλά. Ευτυχώς μένει κοντά μας και δεν θα χαθούμε. Θέλω να ευχαριστήσω και εδώ παρότι ξέρω ότι δεν θέλει, μέσα από την καρδιά μου, τον Στέλιο. Τον εκπαιδευτή του Ρόδα, τον εκπαιδευτή το δικό ΜΑΣ. Ο Στέλιος είναι τόσο νέος μα τόσο ώριμος και τόσο ΥΠΕΡΟΧΟΣ  άνθρωπος. Νιώθουμε τυχεροί που τον γνωρίσαμε. Μας στάθηκε καλύτερα από φίλος και το εννοώ. Από την αρχή μέχρι το τέλος. Ιδίως όλους αυτούς τους τελευταίους μήνες, κατά τη διάρκεια της εξοικείωσης με την καινούρια του οικογένεια, δεν δέχτηκε καμία απολύτως πληρωμή από εμάς ισχυριζόμενος πως δεν θέλει να βγάλει λεφτά από την απώλεια μας. Αντίθετα, άνοιξε την αγκαλιά του για να κλάψουμε σε αυτή και την καρδιά του για να μας στηρίξει σε κάθε μας άγχος, σε κάθε απορία. Ένα ευχαριστώ είναι ΤΟΣΟ λίγο.

 Θέλω να ευχαριστήσω και τη νέα οικογένεια του μεταλλαγμένου κοκονιου μας. Τον Δ. και την Α. και τη Ν. για την υπομονή και τη δουλειά που κάνανε ώστε να τους εμπιστεύτει ο Ρόδας κα αυτοί  να του προσφέρουν τη ζωή που του αξίζει και αυτός με τη σειρά του τις αγκαλιές που αξίζουν σε αυτούς. Θέλω να ευχαριστήσω ένα τι παραπάνω την Α. που όλες αυτές τις μέρες απαντάει ακούραστα σε όλα μου τα μηνύματα, όλες τις ανησυχίες μου, που μου στέλνει βίντεο του Ρόδα ώστε να τον βλέπω μέχρι να πάμε για επίσκεψη. 

Εννοείται πως δεν θα είχα καταφέρει τίποτα χωρίς την αδιάκοπη στήριξη του Παναγιώτη - ο οποίος από ένα σημείο και μετά, παρά τις δύο δουλειές που κάνει και παρά την κούραση-  είχε αναλάβει αποκλειστικά τη βόλτα του Ρόδα εφόσον εγώ φοβόμουν πλέον να βγάλω ένα τόσο μεγάλο και αντιδραστικό σκυλί σε μια γειτονιά που όλοι αφήνουν τα σκυλιά τους ελεύθερα και μόνα να βγουν τη βόλτα τους, χωρίς επίβλεψη καμιά. Και εννοείται τίποτα από αυτά δεν θα ήταν εφικτό, χωρίς τη κατανόηση και άπειρη ωριμότητα του μαϊμούδιου που πληγώθηκε περισσότερο από όλους με όλα όσα περάσαμε. Είμαι τόσο περήφανη που κατάλαβε και έβαλε τη ευτυχία του Ρόδα πάνω από τη δική του. 

Ρόδα μου, θα είσαι πάντα το μεταλλαγμένο κοκόνι μας.