"Θα περπατήσεις δίπλα μου;"

Είμαι της άποψης πως τα παιδιά δεν είναι μόνο παιδιά. Όπως πολύ σωστά έχει θέσει και η φίλη μου η Ελίνα σε ένα κείμενο της, είναι "μεγάλα μυαλά σε μικρά σώματα". 

Έχουμε την τάση πολύ συχνά να υποτιμούμε την νοημοσύνη των παιδιών, (δεν μπορείς να καταλάβεις είσαι μικρός ακόμα), τον συναισθηματισμό τους, (Θύμωσες; Δεν πειράζει θα σου περάσει) τις ικανότητες τους, (πως το κάνεις αυτό έτσι- δεν το κάνεις σωστά, άστο αυτό δεν μπορείς θα το κάνω εγώ) και πολύ περισσότερο υποτιμούμε το αδιαμφισβήτητο ραντάρ τους να αντιλαμβάνονται όλα όσα θέλουμε να τους κρύψουμε. Τα παιδιά μυρίζονται το ψέμα από χιλιόμετρα. 

Κάνοντας λοιπόν όλα αυτά τα λάθη σαν γονείς, μετά αναρωτιόμαστε για ποιο λόγο μεγαλώνοντας τα παιδιά μας δεν αξιοποίησαν στο έπακρον τις δυνατότητες τους, (όποιες και αν ήταν αυτές), για ποιο λόγο έπαψαν να μας ανοίγονται και να εκφράζουν τα συναισθήματα τους, για ποιο λόγο μας λένε ψέμματα και για ποιο λόγο πιθανότατα μας υποτιμούν και αυτά με την σειρά τους. 

Παρότι το έχουμε βιώσει και οι ίδιοι με τους δικούς μας γονείς- αδυνατούμε τις περισσότερες φορές να αντιληφθούμε στην πράξη, πως τα παιδιά δεν ακολουθούν την συμβουλή μας, μα την ίδια μας την συμπεριφορά. 

Δεν έχει νόημα να ζητάμε από ένα παιδί να πάψει να γκρινιάζει και να φωνάζει- όταν το ζητάμε και εμείς το ίδιο γκρινιάρικα και φωναχτά. Ή όταν και εμείς γκρινιάζουμε και φωνάζουμε.  Δεν έχει νόημα να απαιτούμε την αλήθεια όταν και οι ίδιοι λέμε ψέμματα ακόμα και για τα πιο ασήμαντα πράγματα. Δεν έχει νόημα να θέλουμε να βάζουν τα δυνατά τους- όταν οι ίδιοι δεν τα παροτρύνουμε και δεν τους τονώνουμε όσο το δυνατόν περισσότερο την αυτοπεποίθηση τους. 

Και επειδή κανείς δεν είναι τέλειος- και πρώτη από όλους εγώ- εδώ έρχεται και στρογγυλοκάθεται η "ειλικρίνεια". 

Από τα πιο ασήμαντα πράγματα και τις πιο μικρές ηλικίες- ο ήλιος δεν πέφτει για ύπνο, ο ήλιος δύει στο ένα μέρος της γης και ανατέλλει στο άλλο μέρος της- δεν θα έρθει ο κακός ο λύκος/αστυνόμος/γείτονας να σε πάρει αν δεν φας το φαγητό σου, πρέπει να φας το φαγητό σου διότι αυτό σε βοηθάει να μεγαλώνεις και να είσαι γερός- μέχρι και τα πιο σημαντικά ζητήματα- η ειλικρίνεια μόνο καλό μπορεί να προσφέρει. 

Με μια μικρή λεπτομέρεια. Δεν μιλάω για την ειλικρίνεια που στο όνομα της θυσιάζονται η ευγένεια, η καλοσύνη, τα όνειρα και η φαντασία. Αυτή την ειλικρίνεια την απεχθάνομαι- σε κάθε σχέση. Μιλάω για μια ελεγχόμενη ειλικρίνεια και πάντα σύμφωνα μέσα στα ηλικιακά πλαίσια των παιδιών. 

Η ίδια σαν παιδί υπήρξα εξαιρετικά οξύθυμη και κυκλοθυμική. Ξεσπούσα με το παραμικρό και έφτανα και σε σημεία να θέλω να κάνω κακό στον εαυτό μου. Ακριβώς όμως τον ίδιο χαρακτήρα είχε και ο πατέρας μου. Μετά ήρθε ο Παναγιώτης στην ζωή μου- αυτή η ήρεμη δύναμη- και άρχισα να ρίχνω τους τόνους. Έπειτα έγιναν και όσα έγιναν και άλλαξα σχεδόν από την βάση μου- αναθεωρώντας την ζωή εξολοκλήρου- και ηρέμησα ακόμα περισσότερο. Ωστόσο, ως μητέρα, με όλη την κούραση να συσσωρεύεται και την γκρίνια του μαιμουδιού κάποιες μέρες να ξεπερνά κάθε όριο, αναδύεται ο παλιός κακός μου εαυτός και μπορεί και να ξεσπάσω. Να φωνάξω. Να μην πέσω στο ύψος του, αλλά να τον σηκώσω με δύναμη και να του επιβάλλω τιμωρία. 

Αυτό έχει γίνει ελάχιστες φορές- μα ήταν αρκετές για να βεβαιωθώ πως μόνο η ειλικρίνεια είναι η λύση. Είτε πριν την κρίση, είτε μετά. Όσες φορές ξέσπασα και φώναξα, ο Δημήτρης άρχισε να ουρλιάζει και αυτός και να τρέχει σαν μανιασμένος. (κάτι που δεν κάνει αφού σε γενικές γραμμές επικρατεί ηρεμία μες το σπίτι) Όσες φορές απαίτησα να μην κάνει κάτι φωνάζοντας αντί να το ζητήσω ήρεμα μα αποφασιστικά, ο Δημήτρης όχι μόνο με αγνόησε μα έκανε κάτι ακόμα χειρότερο για να με εκνευρίσει ακόμα περισσότερο. 

Αυτές λοιπόν τις φορές που βγήκα από τα όρια μου και του φώναξα, την ίδια κιόλας στιγμή τον πήρα αγκαλιά και του ζήτησα να ηρεμήσει. Δεν έχετε ιδέα πόσο αποτελεσματική μπορεί να είναι μια απλή αγκαλιά. Μόλις ηρεμούσε, του ζητούσα συγνώμη. Ναι συγνώμη- διότι ότι και να έκανε δεν δικαιολογείται να φωνάζω έτσι σε ένα τόσο δα μικρό παιδί. Του ζητούσα συγνώμη για την συμπεριφορά μου και του εξηγούσα πως η μαμά αντέδρασε έτσι επειδή είναι πολύ κουρασμένη. Μετά του εξηγούσα πως και αυτός με την σειρά του πρέπει να με ακούει και να προσπαθεί να συνεργάζεται όσο περισσότερο μπορεί. Όλες τις φορές, η συζήτηση ολοκληρώνεται με ένα "Με συγχωρείς; (ναι) σε αγαπώ πολύ, (απώ)", και αγκαλίτσα σφιχτή σφιχτή. Και το παιδί ένιωσε πως κατάλαβα το λάθος μου, (αντί να νομίζει μέσα του ποιος ξέρει τι) και εγώ δεν βούλιαξα το βράδυ που έπεσα για ύπνο στις ενοχές μου, διότι αναγνώρισα το λάθος μου και το παραδέχτηκα στον αποδέκτη του. 

Με αυτό τον τρόπο μπορούν να αποφευχθούν πολλές κρίσεις. Τα παιδιά- όπως πολύ σωστά τονίζει και η Ελίνα στο κείμενο που άλλωστε ενέπνευσε αυτό εδώ-  είναι εξαιρετικοί αποδέκτες της ειλικρίνειας. Αν την ώρα που ξεσπάει ή είναι παράλογο, γονατίσεις στο ύψος του, και πολύ απλά ρωτήσεις τι θέλει, ή τι έχει, αυτό θα σου πει. Αν επίσης ζητήσεις ευγενικά να κάνει λίγη ακόμα υπομονή- τονίζοντας ταυτόχρονα πόσο καλός και υπομονετικός ήταν μέχρι τώρα και τον ευχαριστήσεις για αυτό- επειδή υπάρχουν κάποιες δουλειές που πρέπει να γίνουν, θα σοκαριστείς με το ότι πιθανότατα θα σε σεβαστεί. Και η απόσπαση προσοχής λειτουργεί θαυμάσια στα νήπια όπως μου έχει πει η γλυκιά μου Αλεξία, ( και πιστέψτε με κάτι ξέρει, 7 θαύματα έχει), όμως δεν το κρύβω είμαι φανατική οπαδός της ειλικρίνειας. 

Φυσικά μιλάω για την  νηπιακή ηλικία που γνωρίζω- είμαι όμως απόλυτα σίγουρη πως αν έχεις φερθεί έτσι στο παιδί σου από όταν ήταν νήπιο θα μπορείς με τον ίδιο ακριβώς τρόπο- δηλαδή την συζήτηση να μάθεις τι προκάλεσε το ξέσπασμα ή την απομάκρυνση και ενός εφήβου. 

Μέχρι ποιο σημείο όμως η ειλικρίνεια; Μέχρι αυτό που δεν του γκρεμίζω όνειρα, δεν του κόβω τα φτερά, δεν του ψαλιδίζω την φαντασία  όπως λέει και η Άσπα. Όποιο και αν είναι το όνειρο του, όποιοι και αν είναι οι στόχοι του, ποτέ μα ποτέ δεν θα του πω "Τι είναι αυτά που λες, σκέψου λίγο λογικά δεν θα τα καταφέρεις/ δεν είσαι εσύ για αυτά/άλλα όνειρα είχα εγώ για σένα" Ποτέ. Και θέλω να πιστεύω πως θα είμαστε εδώ για να αποδειχθεί. Ποια είμαι άλλωστε εγώ για να ξέρω αν θα τα καταφέρει ή όχι; Και αν θέλετε την γνώμη μου, η αγάπη που νιώθω μου υπαγορεύει πως το παιδί μου μπορεί να καταφέρει τα πάντα. Αρκεί να το θελήσει, αρκεί κάποιος να πιστεύει απεριόριστα σε αυτόν και τις δυνατότητες του. Όποιες και αν είναι αυτές. Ποια είμαι εγώ που θα ζητήσω από ένα άλλο ελεύθερο ον να πραγματοποιήσει δικά μου όνειρα; 

Όπως άλλωστε όλα τα παιδιά. Για να μιλήσουμε λίγο ορθολογιστικά, με την σωστή παρότρυνση ένα μέτριο μυαλό μπορεί να κάνει θαύματα, την ίδια στιγμή που ένα εξαίσιο μυαλό μπορεί να θαφτεί λόγω της απουσίας της. Το πιστεύω αυτό. Αν λες διαρκώς σε ένα παιδί ότι είναι ανίκανο ή χαζό στο τέλος είτε θα σε πιστέψει, είτε δεν θα κάνει κανέναν απολύτως κόπο για να σε διαψεύσει. 

Τα παιδιά λοιπόν δεν είναι παιδιά. Είναι μικροί, πάνσοφοι, ενήλικες. Ενήλικες ωστόσο που ο καμβάς τους είναι ολόλευκος και ο δρόμος όλος μπροστά τους. Στο χέρι μας είναι ποια χρώματα θα τους δώσουμε για να ζωγραφίσουν. Στο χέρι μας είναι αν θα περπατήσουμε δίπλα τους, ίσα δυο βήματα πιο πίσω κάποιες φορές- έτσι για να έχουν τον χώρο τους- μα πάντα με την σιγουριά πως θα τα κρατήσουμε το χέρι όταν χρειαστούν καθοδήγηση, θα τα αγκαλιάσουμε όταν χρειαστούν παρηγοριά, θα τα πιάσουμε πριν πέσουν ή θα τα βοηθήσουμε να σηκωθούν όταν τελικά πέσουν. 

Αυτός άλλωστε δεν είναι ο ρόλος μας;