Κάποιες φορές ένα απλό "Λυπάμαι" είναι παραπάνω από αρκετό...

Ο Οκτώβρης είναι πάντα ένας δύσκολος και απαιτητικός μήνας συναισθηματικά για αυτή την μικρή μου διαδικτυακή γωνιά, αφού έχω καθιερώσει πλέον να τον αφιερώνω στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση σχετικά με την νεογνική απώλεια και απώλεια κύησης. Αυτό δεν είναι εύκολο. Στην τρίτη χρονιά που μιλάω πλέον για αυτό, νιώθω πως κάποιες φορές χρειάζεται κάτι περισσότερο από ενημέρωση. Χρειάζεται αφύπνιση. Και η αφύπνιση συνήθως προκαλείται όταν σοκάρεις. Και δεν μου αρέσει να σοκάρω, αρκετά σοκαριστικό είναι για εμάς που το ζήσαμε και το ζούμε καθημερινά. Η θλιβερή αλήθεια ωστόσο είναι πως ακόμα και αν σοκάρεις- αν αυτός που λαμβάνει το μήνυμα δεν είναι διατεθειμένος να αλλάξει γενικότερα την στάση ζωής του- στο επόμενο σοκαριστικό ποστ, θα έχει ξεχάσει εμένα και θα έχει πάει στο επόμενο και ούτω καθεξής χωρίς στην ουσία να έχει κρατήσει καν την ουσία όσων διάβασε. 

Υπάρχει όμως και αυτό το ποσοστό του κοινού που δεν θα κλείσει τα μάτια στο δεύτερο και τρίτο κείμενο. Που δεν θα στρέψει αλλού την προσοχή του όταν δει ακόμα ένα κείμενο για την νεογνική απώλεια. Υπάρχει αυτό το ποσοστό που θα εκτιμήσει βαθιά τις ευλογίες που είχε στην ζωή του, (και βαθιά σημαίνει σε βάθος χρόνου, αλλάζοντας την στάση του απέναντι στην καθημερινότητα και τις προκλήσεις της), και που θα γνωρίζει πλέον πολύ καλά, αν βρεθεί απέναντι σε μια τέτοια απώλεια, τι πρέπει να πει ώστε να δώσει λίγη γαλήνη στον γονέα που πενθεί. Μα το κυριότερο, ξέρει τι πρέπει να κάνει. 

Θα τα ξαναπώ λοιπόν ακόμα μια φορά με πολύ αγάπη για να έχω την ελπίδα πως θα τα διαβάσει έστω ένα ακόμα άτομο. Όταν κάποιο δικό μας πρόσωπο, βιώνει την απώλεια κύησης, (αποβολή στο πρώτο τρίμηνο ή και στις αρχές του δευτέρου), είτε την νεογνική απώλεια, (θάνατος είτε ενδομητριακά του βρέφους, είτε αφού γεννηθεί στο δεύτερο και τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης), λίγα και ουσιαστικά είναι τα πράγματα που οφείλουμε να κάνουμε: 

• Αναγνώριση της απώλειας, δικαίωμα στο πένθος ακόμα και αν ήταν "απλά" μια αποβολή πρώτου τριμήνου. ( Δεν είναι "απλά" αποβολή, είναι ο θάνατος του μωρού της, η ενοχή πως δεν μπορεί να "διεκπεραιώσει" τα αυτονόητα, η ακύρωση όλων των ονείρων για το συγκεκριμένο μωρό.  Πολλές γυναίκες που αποβάλουν το πρώτο τρίμηνο, βιώνουν την αποβολή μέσα στο ίδιο τους το σπίτι- πολλές φορές κρατώντας στα ίδια τους τα χέρια το μόλις ελάχιστων γραμμαρίων μα επαρκώς σχηματισμένου εμβρύου τους. Ακόμα και αν δεν γίνει έτσι, δεν παύει να πονάει εξίσου μιας και η εγκυμοσύνη κατά κύριο λόγω θεωρείται το πιο αυτονόητο πράγμα στον κόσμο που μόνο χαρά μπορεί να προσφέρει.)  
• Δίνουμε φωνή στην μητέρα που έχασε το μωρό της. Την ενημερώνουμε με ευαισθησία και διακριτικότητα πως θα είμαστε έτοιμοι να την ακούσουμε όποτε η ίδια θέλει να μιλήσει. (Εάν θέλει να μιλήσει την ρωτάμε πως νιώθει, πως ήταν το μωρό της, αν το είδε, την βεβαιώνουμε πως λυπόμαστε βαθιά και πολύ για ότι συνέβη, πως δεν μπορούμε καν να συλλάβουμε τον πόνο της μα πως θα της δώσουμε κάθε δικαίωμα να πάρει τον χρόνο της και να πενθήσει όπως ακριβώς η ίδια επιθυμεί.) 
• Αναγνωρίζουμε τα στάδια του πένθους και κάνουμε υπομονή όσο αυτά εκδηλώνονται. (Άρνηση. Ενοχές. Θυμός. Ενοχές. Κατάθλιψη. Ενοχές. Και εν τέλει αποδοχή χωρίς οι ενοχές να την εγκαταλείψουν όμως δυστυχώς ποτέ.)
• Η διαδικασία του πένθους έχει τόσο μοναδικό χαρακτήρα στον καθέναν όσο είναι το δαχτυλικό μας αποτύπωμα. Αυτό σημαίνει πως οφείλουμε να προσπαθούμε να χρησιμοποιήσουμε λίγο περισσότερο την ενσυναίσθηση μας, βάζοντας τον εαυτό μας στην θέση του άλλου. Δεν υποβιβάζουμε το πένθος λόγω πιθανής προσωπικής φοβίας προς αυτό και σίγουρα δεν "επιβάλλουμε" τους τρόπους αντιμετώπισης του πένθους που εμείς θεωρούμε σωστούς εάν και εφόσον μας συνέβαινε αυτό. (Διότι η πικρή αλήθεια είναι πως δεν μας συνέβη και δεν έχουμε ιδέα πως θα νιώθαμε). 
• Εάν το άτομο που βιώνει την απώλεια δεν είναι κοντινό μας ένα "Λυπάμαι πολύ- εάν και εφόσον χρειαστείς οτιδήποτε μην διστάσεις" είναι αρκετό. Εάν όμως είναι κοντινό, αφουγκραζόμαστε τα θέλω του και πράττουμε αναλόγως. Ρωτάμε ξεκάθαρα αν δυσκολευόμαστε. Είμαστε παρόντες. ΔΕΝ εξαφανιζόμαστε νομίζοντας πως όταν "συνέλθει¨ θα επιστρέψει, διότι πρώτον δεν θα "συνέλθει¨απλά θα μάθει να ζει με αυτό με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και σίγουρα δεν θα επιστρέψει αν δεν ήσουν  εκεί στην μεγαλύτερη δυσκολία της ζωής του.  
• Προσέχουμε ΠΟΛΥ τα λόγια μας. Οι λέξεις κόβουν σαν μαχαίρι ακόμα και όταν δεν αντιμετωπίζουμε κάτι τόσο φριχτό. Πόσο μάλλον όταν το ίδιο το μυαλό καθημερινά κόβει την καρδιά και την ψυχή χίλια κομμάτια προσπαθώντας να μαζέψει τα κομμάτια... 
• Δεν λέμε για κανέναν λόγο, "Δεν πειράζει. Θα κάνετε άλλο." Πειράζει. Και μάλιστα πολύ. Σκεφτείτε ποιο από τα δικά σας παιδιά θα ήσασταν "διατεθειμένοι¨να αποχωριστείτε.  Δεν λέμε, "Καλύτερα έτσι, πιθανότατα η φύση ήξερε καλύτερα". Δεν είναι καλύτερα έτσι- για ποιο λόγο ακριβώς δεν ήταν το δικό μου παιδί αρκετά καλό για να γεννηθεί; Και δεν λέμε, " Κάτι ξέρει ο Θεός, υπάρχει πάντα κάποιος λόγος" γιατί η αλήθεια είναι πως εκείνη την στιγμή τον Θεό τον μισώ- δεν βρίσκω κανένα λόγο αρκετά καλό για αν μου στερήσει το παιδί μου. 
• Δεν ρίχνουμε ευθύνες. Ούτε υπονοούμενα ευθύνης. (ναι γίνονται και αυτά). Μην ανησυχείτε, είναι οι ίδιοι από μόνοι τους βουτηγμένοι στις ενοχές των ευθυνών- που ναι μεν σίγουρα δεν βαραίνουν τους ίδιους- όμως οι ίδιοι πάντα έτσι θα νιώθουν. Δεν χρειάζονται εσάς να τους διαβεβαιώστε αυτό που θα έπρεπε να παλεύετε να τους πείσετε πως δεν ισχύει.  
• Και εν τέλει, ΔΕΝ ξεχνάμε τον πατέρα. Πονάει και αυτός. Και δεν τον αφήνουν οι "κοινωνικές προσδοκίες" από αυτόν, (ως άντρα),  να εκδηλωθεί όπως θα έπρεπε ώστε η απώλεια του να έχει μια υγιή πορεία. Ένα απλό "Λυπάμαι πολύ για την απώλεια σας, εάν και εφόσον χρειαστείς οτιδήποτε θα είμαι εδώ για σένα" είναι παραπάνω από αρκετό. 

Εάν ακόμα η αντιμετώπιση μιας τέτοιας απώλειας σας φαίνεται βουνό, τότε θα σας ζητήσω απλά να σιωπήσετε. Όχι όμως μην αναγνωρίζοντας την απώλεια. Ένα χτύπημα στην πλάτη ή ένα "Δεν ξέρω πραγματικά τι να πω", θα δείξουν πως ναι μεν αναγνωρίζετε τον πόνο τους μα δεν είστε σε θέση να το χειριστείτε. 

Θέλω σε αυτό το κείμενο να κάνω και μια ξεχωριστή αναφορά σε μια συγκεκριμένη μορφή απώλειας. Αυτή της διακοπής κύησης στο δεύτερο τρίμηνο λόγω σοβαρού προβλήματος υγείας του εμβρύου. Και μιλάω εκ πικρής πείρας- εφόσον εγώ έφτασα μάλιστα στις αρχές του έβδομου μήνα-λόγω αμέλειας γιατρού- για να τερματίσω την πρώτη μου εγκυμοσύνη. Το να "επιλέγουν" μια μητέρα και ένας πατέρας να τερματίσουν την κύηση αφού οι γιατροί ενημερώσουν πως το έμβρυο πάσχει από μια σοβαρή ασθένεια που πιθανότατα θα είναι και απειλητική για την ζωή του, είναι η δυσκολότερη απόφαση που θα πάρουν στην ζωή τους. Αν με ρωτάτε δεν είναι καλά καλά απόφαση δική σου, αφού  πέφτει σύσσωμο όλο το ιατρικό προσωπικό πάνω σου, τρομοκρατώντας σε για το μέλλον του αγέννητου παιδιού σου- για το "αβάσταχτο" δικό σου μέλλον δίπλα σε αυτό,  και ενώ εσύ απλά ονειρευόσουν μέχρι εκείνη την στιγμή κούνιες και χαριτωμένα φορμάκια, ξαφνικά ακούς τις έννοιες "χρωμοσωματικές ανωμαλίες", "σπάνια σύνδρομα" "υψηλή θνησιμότητα" , "κακή ποιότητα ζωής" ενώ ταυτόχρονα σου δίνουν μόλις δυο μέρες περιθώριο να το αποφασίσεις και να μπεις στο μαιευτήριο ώστε να δώσεις τέρμα σε κάτι που δεν φανταζόσουν ποτέ πως θα σου ζητηθεί να τερματίσεις... 

Πως να περιγράψω τον εκφοβισμό των γιατρών, την άγνοια του γονέα, την επιρροή του ευρύτερου οικογενειακού περίγυρου; Τις περισσότερες φορές δεν σκέφτεσαι καν τι ακριβώς ετοιμάζεσαι να κάνεις, απλά πράττεις.  Προσωπικά, παρότι το μωρό μου γεννήθηκε στον έβδομο μήνα μόλις 376 γραμμάρια και θα κατέληγε μέσα μου με βεβαιότητα, (τουλάχιστον έτσι ισχυρίστηκαν οι γιατροί), είναι μια απόφαση μου που έχω μετανιώσει οικτρά. Είναι μια απόφαση μου για την οποία, εγώ δεν με συγχωρώ. Ακόμα ωστόσο και αν ο γονιός δεν αλλάξει γνώμη, το ότι "πήρε ο ίδιος την απόφαση" να τερματίσει την ζωή του παιδιού του- δεν αφαιρεί από τον πόνο του. Μάλλον προσθέτει. Υπάρχει μια "ανεπίσημη" αίσθηση πως εφόσον το επέλεξαν δεν πενθούν, δεν πονάνε, δεν έπεσαν κυριολεκτικά από τα σύννεφα. 

Επειδή λοιπόν αυτοί ειδικά οι γονείς,  σαμποτάρουν πρώτοι από όλους τον πόνο τους  εκλαμβάνοντας αυτή την "ανεπίσημη" αίσθηση που υπάρχει, δεν βιώνουν την απώλεια τους όπως θα έπρεπε αναγνωρίζοντας την,  με αποτέλεσμα η πληγή να αιμορραγεί πάντα γιατί δεν αντιμετωπίστηκε σωστά. Όποτε, κάντε μου την χάρη, αναγνωρίστε το εσείς για αυτούς. Ανοίξτε τους εσείς τα μάτια. Δεν έχει σημασία με ποιο τρόπο έχασαν το παιδί τους. Σημασία έχει ότι το έχασαν. Και με τον πιο δύσκολο τρόπο... 

Την επόμενη φορά λοιπόν που θα έρθετε αντιμέτωποι με μια τέτοια αλήθεια, με μια τέτοια ανακοίνωση νεογνικής απώλειας ή απώλειας κύησης, δώστε λίγο χρόνο να σκεφτείτε πως θα νιώθατε εσείς στην θέση αυτού του ζευγαριού. Λίγο θέλει πιστέψτε με. Τρομοκρατηθήκατε και θέλετε να κλείσετε γρήγορα τα μάτια και τα αυτιά; Δώστε λίγο ακόμα χρόνο και σκεφτείτε. Εσείς τρομοκρατηθήκατε στην σκέψη, οι άνθρωποι που είναι απέναντι σας το βιώνουν. Αυτή την στιγμή. Και για πάντα. 


Κάποιες φορές ένα απλό "Λυπάμαι" είναι παραπάνω από αρκετό.